Hazal Yalın
Bu haftaki seçkimizde her biri gereğince uzun üç yazıyla yetiniyoruz
Edvard Çesnokov Komsomolskaya Bahçelievler escort Pravda nın memleketler arası siyaset redaksiyonu şefi Cümleleri iktidar etraflarına yakın bir kalemin görüşleri Çesnokov Türkiye ile bağları yazıyor
Armen Martirosyan ise 1999 2003 ortasında eski Ermenistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Bahçeşehir escort bayan 2003 2009 ortasında BM daimî temsilcisi 2009 2013 ortasında Berlin Büyükelçisi 2015 2020 ortasında Yeni Delhi Büyükelçisi Münasebetiyle Nezavisimaya Gazeta daki yazısı yalnızca eski bir diplomatın görüşleri değil Erivan da Escort Bakırköy iktidar odaklarından birinin yaklaşımı olarak görülmeli Martirosyan Ermenistan Rusya ve Ermenistan Türkiye bağlantıları üzerine yazıyor
Aleksandr Svistunov ise başka yazıların müellifleri kadar tanınmış bir isim değil lakin Vzglyad ehemmiyet taşıyan bir yayın organı Svistunov Türkiye nin Suriye deki askeri varlığının manası üzerine yazıyor
‘Türkiye Batı yla bağlarını bitirirse ucuza güç alabilir’
Genellikle Ukrayna krizinden herkesten çok ABD nin avantaj sağladığı kabul ediliyor Sermaye Avrupa dan kaçıyor Moskova da kendi art bahçesindeki yangını söndürmekle uğraşıyor Lakin yararlanan bir yer daha var Türkiye Herkes için vazgeçilmez
Son haber Türk bankaları eylül sonunda Rusya nın Mir ödeme sistemiyle çalışmaktan vazgeçtiler Resmi olarak ABD nin baskısı altında Natürel alternatif bir platform üzerinde çalışmayı vaat ettikten sonra fakat canının istediği her şeyi vaat edebilirsin bizim oryantal ortaklarımız o denli severler Erdoğan avantaj kazandıracaksa Beyaz Saray ın her cins talebine keyifle tükürüyor Türkiye bu yıl ABD nin hezeyanlarına karşın ikinci paket S 400 hava savunma sistemini de satın aldı Söylentilere bakılırsa Erdoğan Ege de Yunanistan tarafından işgal edilen adaları geri almaktan çekinmiyor bu durumda burada gökyüzünü kapatmak işe fayda
Moskova Ankara nın tükürüklerine nasıl tahammül ediyor diye sorarsanız buna karşılık öteki bir soru da mümkün Peki ABD nasıl tahammül ediyor İşte bu türlü Zira Erdoğan iki kampa da mutlaka gerekli Rusya ya özel askeri operasyonun harareti içinde tarafsız bir oyuncu olarak gerekli Düşünsenize İstanbul ve Çanakkale Boğazı ndan Karadeniz e Ukrayna ya yardım için Britanya donanması gelecek olsa Fakat gelmiyor Erdoğan müsaade vermiyor Bize olan aşkından değil elbette o durumda çatışmanın esas ve yegâne moderatörü olamayacağı için
Türkiye Amerikalılar için de gerekli NATO nun ikinci büyük ordusu o olmasa blok çöker
Ama her maceranın bir sonu olur Erdoğan ın imparatorluk rönesansı değerliye patlıyor Türkiye de enflasyon ağustosta yüzde 80 i aştı TL rublenin tam bilakis dünyadaki en istikrarsız para ünitesi haline geldi Buzdolapları boşken seçmene Büyük Turan dan bahsetmek mümkün değil Genel seçimler 2023 yazında o vakte kadar ekonomiyi fakat bir mucize kurtarabilir
Mesela Türkiye Batı yla bağlantılarını kesin bir halde bitirse Moskova nın başında olduğu Avrasya Ekonomik Birliği ne katılsa oradan ucuz güç alabilir eski imparatorluğun kendi gaz ve petrolü yok Şu anda bu fantastik görünüyor Lakin 8 yıl evvel Türk savaş uçakları Rusya nın Su 24 ünü Suriye üzerinde düşürdüklerinde de İstanbul un bugünkü tarafsızlığı imkânsız görünüyordu E Çesnokov Komsomolskaya Pravda, 29 Eylül)
‘Taht ısınıyor’
Türkiye nin neredeyse bütün toprakları Küçük Asya da yalnız ülkenin güneyinde Akdeniz kıyısında Ortadoğu ya kama üzere giren küçük bir apendisit var Bu Suriyelilerin kendilerine ilişkin saydığı Hatay vilayeti Bu yeni Osmanlıcı Türkiye nin eski mülklerindeki köprübaşı
Türkiye ve şahsen Erdoğan Suriye de iç savaşın başladığı 2011 den beri Arap Cumhuriyeti nin topraklarını bölüşme işine faal formda katılıyorlar Elbette direkt değil vekil kuvvetlerin Türk eğitmenler tarafından eğitilen silahlı İslamcı birlikleri yardımıyla Bölgedeki Türkiye yanlısı en büyük ve en tanınmış terörist küme da Hayat Tahrir el Şam
Bu kümenin merkezi hala hükümet kuvvetlerinin denetimi dışında bulunan ve fiilen teröristlerin rehinesi durumundaki 3 milyon insanın yaşadığı İdlib vilayeti Artık haritada İdlib i bulalım İşte şurada Suriye nin kuzeyinde Türkiye vilayeti olarak tanınan Hatay ın çabucak bitişiğinde Basitçe konuşursak Erdoğan ın Suriye topraklarına diyagonal bir kama sokarak ve adeta ikiye bölerek genişlettiği köprübaşı
Türkiye fiiliyatta açıkça HTŞ ı ve öbür hükümet tersi kuvvetleri himaye ediyor ve Suriye Arap Ordusu nun yahut Rusya askerlerinin İdlib i temizlemesine ve Suriye çatışmasına bir nokta koymasına müsaade vermiyor Erdoğan bunun yerine kamuoyu karşısında Esad ın kendi topraklarını elinde tutamadığını yani kendisiyle Erdoğan la anlaşmak zorunda olduğunu söylüyor Olan bitene bakılırsa Türkiye Cumhurbaşkanı Suriye de ateşkese fakat Esad ın toprak odunu yahut minimum olarak Türk barış gücü bulundurması karşılığında kapı açıyor Yeni sultan kaybedilmiş mülkleri topluyor
Suriye Kürtleri çatışmalar boyunca Esad ın tarafına yalnızca şu nedenle geçtiler Türkiye kendilerine karşı karınlarını doyurduğu cihatçılarla aksiyona geçtiği için Bunların zaferi Kürtler için sözün tam manasıyla soykırım olurdu Lakin bu yalnızca ortak düşmana karşı süreksiz bir iştirak öteki da bir manası yok
Kürtler Suriye nin kuzeydoğu vilayetlerinde bağımsız bir Kürdistan kurmak istiyorlar Buysa Esad için yeni toprak kaybı demek Erdoğan için de çabucak yanı başında kendisine azami düzeyde düşman bir devletin ortaya çıkması
Durum taraflardan hiçbiri için kolay değil Mevcut durumdan en çok fayda sağlayan ise Amerikalılar bunlar Esad ve Erdoğan ın görüşüp muahedesine açıktan karşılar Başına buyruk Erdoğan la gittikçe daha çok çatışan Washington için bölgede taraflardan hiçbirinin sonuncu zaferine imkan vermeyen tansiyonun devam etmesi avantajlı Bu seçenek ne Esad ın ne Erdoğan ın işine geliyor
Bunlardan birincisi elinde mümkün olduğunca çok toprak tutup en nihayet 11 yıldır süren savaşı bitirmek istiyor İkincisinin önünde ise 2023 te başkanlık seçimleri var Seçimler öncesi Erdoğan a gürültülü bir zafer gerek Suriye den eski Osmanlı mülklerinin bir kısmını koparsa savaşı kendi kurallarında bitirse ve Kürtleri de ezse bu türlü bir zaferi kazanmış olacak Tam bu yüzden Şam la çabucak artık konuşmayı ısrarla istiyor Yeni sultanın altındaki taht ısınıyor küçük bir savaş var aslında elinde geriye kalan tek şey onu kazanmak A Svistinov Vzglyad, 27 Eylül)
‘Yenilgi sonrası Ermenistan’
Çok sayıda eski ve şimdiki siyasetçi Ermenistan ın KGAÖ nde bulunmaya devam etmesinin menfaatlerine uygun olmadığına dair kuşkularını kamuoyu karşısında lisana getirdiler Ermenistan ın 2022 güzünde İkinci Karabağ Savaşı ndaki ağır mağlubiyetinden sonra Ermenistan siyasi nizamının temsilcileri ağzından sıkıntının giderek daha sıklıkla bu formda konulduğunu kabul etmek gerek Bu tıp reaksiyonlara şaşırmak hatta öfkelenmek yararsız ve öngörüsüz askeri mağlubiyetler en dostça bağlarda bile korozyona ve tuhaf ittifaklar kurulmasına yol açabilir
Ermenistan yetkililerinin Azerbaycan tarafından ileri sürülen temel barış prensiplerini fiiliyatta hiçbir şerh düşmeden ve karşı teklif getirmeden ve şaşılacak kadar rahatlıkla kabul etmesine ve bu maksatla bir mekik diplomasisine girişmesine karşın Baku resmi olarak ordusunun bu sürecin süratle tamamlanmasına katkıda bulunmaya hazır olduğunu söylemeye devam ediyor Askeri gücün barış sürecine ne kadar yardımcı olacağını vakit gösterecek Lakin tarihin tanıklık ettiği üzere muzaffer taraf barışçıl tahlile samimiyetle hazır olan bir mağlupla uğraşırken başında belirli bir anda zafer için gerekli uzlaşmazlıktan istikrarlı bir barışın sağlanması için zorunlu mütarekeye geçmek gerektiğini tutmalı
Son tırmanışın kamuoyunun dikkatini KGAÖ ve Ermenistan ın bu askeri siyasi ittifakla gelecekteki ilgileri üzerine çekmiş olmasında şaşılacak bir şey yok 1992 de Kolektif Güvenlik Mutabakatı imzalandığında aklı başında Ermeni siyasetçiler bunun Rusya nın BDT topraklarında hegemonya yolunda en kıymetli inisiyatiflerinden biri olduğunu görmüşlerdi Bu örgütün oluşumuyla birlikte örgüt üyelerine en önemli tehditlerin öncelikle BDT deki ortaklarından geldiği münasebetiyle KGAÖ nün tüzükle belirlenmiş birinci misyonunun yani üyelere yönelecek dışarıdan bir hücuma karşı koymak ve bunların dış siyasetteki tavırlarını koordine etmek maksadının pratikte hayata geçirilemez olduğu ortaya çıkmıştı Bugün pek az kimse hatırlıyor 1997 de Rusya nın post Sovyet bölgesindeki nüfuzunu sınırlamak için Amerikan inisiyatifiyle Gürcistan Ukrayna Azerbaycan Moldova tarafından kurulan GUAM ittifakının üyelerinden biri olan Azerbaycan 1993 1999 ortasında birebir vakitte Rusya yanlısı askeri siyasi ittifakın üyesiydi Bu güç istikrarı Azerbaycan tarafından askeri tırmanış halinde KGAÖ nden Ermenistan a fonksiyonel bir askeri yardım ihtimalini fiilen ortadan kaldırıyordu Bundan sonra KGAÖ üyelerinin birçok Azerbaycan la Ermenistan la olduğundan daha sıkı iktisadi ve siyasi alakalar de tesis ettiler
Bugün Kafkaslar ve Ukrayna da krizler ve Orta Asya da periyodik tırmanışlar Sovyetler Birliği nin dağılmasının tek perdelik bir trajedi olmadığını tamamlanmamış bir olay olduğunu gösteriyor
Bütün bunlar global diplomaside ve SSCB nin dağılmasıyla doktriner olmaktan çok yararcı bir nitelik alan Rusya diplomasisinde tesirini gösteriyor Rusya ile iştirake yönelen ülkeler Moskova nın kendilerine memnuniyetle stratejik tokalaşma önereceğini lakin bunun çokları içinden yalnızca biri olacağını süratle fark ettiler
Böylece Ermenistan Avrupa Atlantik kurumlarıyla bağlarını dengeli biçimde geliştirdi Lakin itiraf etmek gerek ki 2020 Karabağ Savaşı Ermenistan ın NATO nun izafe edilen misyonların yerine getirilmesindeki aktifliğiyle ilgili yanılgılarını dağıttı
Kuşkusuz Erdoğan Ermenistan’la bağlantıları normalleştirmenin ön koşulu olarak Türkiye de Ermeni soykırımının memleketler arası tanınması sıkıntısını Ermenistan ın gündeminden çıkarmaya çalışıyor Öngörülen tahlillerin bölgede güç istikrarında değişikliğe bunun sonucu de Rusya nın güney hudutlarında Türkiye nin nüfuzunun artmasına yol açacağı göz arkası edilemez
Ermeni siyasetçilerin SSCB nin çöküşü arifesinde doğan ve 2018 baharında iktidara gelen devrimci kozmopolitik nesli eski iktidarın önde gelen temsilcilerinden büsbütün öbür kurallarda şekillendiler Bunların birincisi globalleşen dünyada Ermenistan ın gelişme sorunlarını Karabağ problematiğiyle ve Ermenistan Türkiye ilgilerinin tahlile kavuşturulmamış olmasıyla ilişkilendiriyorlar bağımsız Ermenistan ın kurucu babaları ve onların taraftarları ise Dağlık Karabağ halkının halklarının kendi mukadderatını tayin hakkının gerçekleştirilmesini raison d etre varlık sebebi sayıyorlardı A Martirosyan Nezavisimaya Gazeta, 26 Eylül)