Mabel Matiz’i “kendine özgü” kılan sırf farklı sesi, farklı müzik söyleme usulü değil. Tutumuyla da birçok sanatkardan ayrılıyor, kendisi üzere kalmayı başarıyor ve bunun geniş kitlelerden karşılığını da alıyor. Müziğinin ve müzik kelamlarının “farklı” yanlarını öne çıkarmayı, bu özgünlüğü görüntü kliplerden sahnelere her yerde yansıtmayı çok uygun biliyor.
Ağır konser temposuna karşın hayli da üretken bir sanatçı Mabel Matiz. Müzik müellifliği repertuarına durmadan yeni müzikler ekliyor, bu müzikleri her seferinde yeni şeyler deneyerek dinleyicisine sunuyor. Bu yıl içerisinde evvel ‘Hanfendi’yi yayınladı, akabinde Yeni Türkü için yapılan albümde kümenin çok bilinmese de bilenlerin çok sevdiği müziği ‘Nerelere Gideyim’i yorumladı. Son olarak Nisan ayında kelamı ve müziği yeniden kendisine ilişkin olan ‘Kavşaklar’la merhaba dedi. Müziğin prodüktörlüğünü Alaca üstlendi. Pose Records tarafından dinleyiciye sunulan ‘Kavşaklar’, sanatkarın beşinci solo albümünün müziklerinden biri.
Mabel Matiz ile müziğinin beslendiği kaynakları, “protest” hali, alternatif ile ana akım ortasında bir ayrım görüp görmediğini konuştuk.
‘GÜNCEL BİR ANADOLU POP ÖNERİSİ SUNUYORUM’
Hem Anadolu’dan hem de göçle birlikte kentlerde, bilhassa İstanbul’da oluşmuş hibrit kültürden ağır olarak besleniyorsunuz. Bu türlü bakınca müziğiniz bir çeşit “füzyon”dan çok “bir buluşmanın müziği” olarak tanımlanabilir mi?
Her ikisi de. Bir füzyon yapıyorum evet. Anadolu ezgilerini, makam müziğini ve “deyiş” formunu şimdiki seslerle, elektronik beat’lerle, synthesizer dünyasıyla birleştiriyorum. Aktüel bir Anadolu pop önerisi sunuyorum. Bu başlı başına bir buluşma, kaynaşma yeri yaratıyor. Başka yandan müziğimin konusu, kıssaları birbirinden farklı kesitleri, toplulukları kapsıyor. Pek çok kültürden besleniyorum. Temelde insan olmakla, ortak vicdanla, ortak hislerde buluşabilmekle ilgili bir derdim var ve bunu müziğimle lisana getirmeye uğraş ediyorum. Bu da coğrafik ya da toplumsal farklılıkları ortadan kaldıran bir şey. Benim için çok kıymetli. Konserlerimde de özellikle gözlemlediğim bir şey. Orada her kısımdan dinleyiciyle ortak hislerde buluşuyoruz. Bir tıp gönül birliği… İşin ferdi, mental bir tarafı da var bence. İnsan kendiyle kurduğu bağda, kendisiyle ne kadar buluşabilirse, ortaya çıkan müzik de bir o kadar “buluşmanın müziği” oluyor sanırım. Sezen Aksu bu yüzden tek.
Arabeskle ancak halis arabeskle aranız nasıldır? 70’lerin, 80’lerin arabeskini dinler miydiniz, artık dinler misiniz?
Arabesk dinlemeyi severim. Her devrine hâkim değilim. Vakit zaman taktığım müzikler olur. Müslüm Gürses’i tanımayı çok isterdim. Gülden ablayla (Karaböcek) tanışıp birlikte bir müziğimi kaydettiğimiz için memnunum. Son günlerde Biricik’in ‘Gurbet Kuşları’ müziğini çok çalıyorum. “Aşk Mark ve Ölüm” sinemasında duyup aşık oldum. Kimi sesler, müzikler nitekim çok özel. Hangi coğrafyadan olursa olsun, bir gerçekliğe, bir duyguya temas eden, kendi devrini, toplumunu yansıtan her şey beni tesirler ve cins ayırt etmeksizin dinlerim.
‘ALTERNATİF – ANA AKIM AYRIMINA İNANMIYORUM’
Sizin ve jenerasyonunuzdan, hatta etrafınızdan kimi sanatkarların müzikteki yeri, bana özgün, pek örneği olmayan yeni bir durum üzere geliyor. Alternatiften doğan, oradan beslenen, tutumunu oradan alan lakin ana akıma yerleşen hatta bu sefer orada kuralları belirlemeye başlayan bir küme müzisyen… Bu türlü bakınca sanki “alternatif-ana akım” ikiliği giderek manasını yitiriyor mu, ne dersiniz?
Bu türlü bir ayrıma hiçbir vakit inanmadım. Lakin piyasanın bunu algılayıp kabul etmesi vakit almış olabilir. Ana akım her vakit alternatif bakışla, underground’un getirdiği değişimlerle hal almıştır. Bu dünyada da bu türlü bana kalırsa. 2011’de çıktığımda “pop müzik yapıyorum” dediğimde beşerler inanmıyordu. Yıllar içinde beni “ana akımın ortasında farklı bir vaka” olarak değerlendirenler oldu. Bugün geldiğimiz noktada ise klâsik pop ve ana akım algısının büsbütün çöktüğü, sonların ortadan kalktığı, çok daha kaynaşmış bir müzik dünyası. Evet ana akımda artık arka sokağın çocukları da kelam sahibi ve bundan pek mutluyum. Benim Türk popu için yapacaklarım da asıl bundan sonra başlıyor.
Müziklerinizin, albümlerinizin görsel dünyasıyla yakından ilgileniyorsunuz. Hatta müzikleriniz artık sırf müzik değil, kapağıyla, “styling”iyle, görüntü klibiyle koca bir görsel proje. Bu sizin tercih ettiğiniz bir şey mi, yapım sürecinde tahminen PR için karar verilen bir durum mu?
Multidisipliner olmakla ilgili. Yalnızca müzikle değil, görsel araçlarla da kendimi söz etmeyi, ortaya koymayı seviyorum. Benim için bu bahisler birbirinden başka şeyler değil. Hepsi birer bağlantı aracı. Bu gücü gerçek ve manalı halde kullanmak güzel. Duyduğunuz, gördüğünüz ve izlediğiniz her şey benim tercih ve yönlendirmelerimle olan şeyler. Gerimde birileri yok. Birlikte üretmekten haz aldığım çok yetenekli, uygun kalpli, dâhi çalışma arkadaşlarım var yanımda. Hepimizin bu işe hürmeti var. Bu yüzden ortaya çıkan işler katmanlı oluyor. Bütün olarak sindirilmesi bazen vakit alabiliyor.
Dijital dönüşümün müziğin artı neredeyse yalnızca yeni ve görsel dünyayla algılanmasına götüren yolunu siz nasıl değerlendiriyorsunuz? Büyük yapımlı kliplerin, toplumsal medya yükünün vs., müziğin özgül değerini azaltabileceğini düşündüğünüz oldu mu hiç?
Hayır, hiç düşünmedim. Önemli olan neyi nasıl anlattığımızdır, içeride olup bitendir, histir. İnsan olmakla, ortak kıymetlerle ilgili bir nokta yakalayabiliyorsanız, kendi gerçeğinizi anlatırken tıpkı vakitte hayatla toplumla ilgili temel, niş bir yerlere de dokunabiliyorsanız, hangi teknolojiyi kullandığınızın pek bir değeri yok. Hepsi birer dış araç. Kıymetse içeriden artıp azalabilen bir şey ve orada duruyor. Birinci çağlardan beri güzel kıssalar dinlemeyi seviyoruz. Bu bu türlü de gidecek bence. Gerisi yol yordam farkı ve şahsî tercihler..
Toplumsal ve politik şartların tartısıyla birlikte ülkede müzisyenlerin bu hususlarda söyledikleri her şey, toplumsal medyalarında yaptığı her paylaşım büyük yankı yaratıyor, bu da sanatkarın pozisyonuyla ilgili birçok tartışmayı beraberinde getiriyor. Siz de söyleyeceği kelamı pek sakınmayan sanatkarlardan birisiniz. Bu tartışmalarla ilgili çok genel bağlamda görüşlerinizi merak ediyorum.
Doğruların lisana getirilmesinden, çokseslilikten, tabir özgürlüğünden yanayım elbette. Bir sanatkarın toplumunu yansıtmasını, bir duruş sergilemesini kıymetli buluyorum. Bu tartışmaları da faydalı buluyorum. Yeniden de herkes için koşul değil bu. Birbirimizi ötelemek, yargılamak yerine birbirimizin elini tutmayı, bir şeyleri şefkatle göstermeyi şiar edinmek gerek. Herkesin algısı ve yetisi bir değil. Birebir hayat görüşünü ve havuzu paylaştığın birileriyle ortak bir nokta yakalamak bir halde kolay. Bence asıl baş açıcı olan ve büyük değişimi getirecek olan, hiç anlaşamayacağını düşündüğün biriyle de ortak nüanslar yakalayabilmek.
Toplumsal medyayı bunaltıcı buluyorum. Kibirle yapılan kibir tenkitleri, linç ve iptal kültüründen bu denli yakınırken her gün diğer bir kulvarda diğer bir şeylerin linç edilişi. Eleştirdiğimiz şeye dönüşmemiz an problemi orada daima. Dışarıda görüp dehşete düştüğü ne varsa evvel kendi içine dönüp bir bakmalı insan, diye düşünüyorum. İç dünyamızda kendinden bu derece başka düşmüş ruhlar olarak dışarda birleşmemiz pek mümkün görünmüyor çünkü. Oralara bakmak, anlamaya çalışmak manalı olurdu. O vakit tahminen bir şeyler değişir.
‘KAVGA HER VAKİT ÖNCELİKLE İÇERİDEDİR’
Moderatörü olduğum bir panelde, bir konuşmacı “Bugün artık bir Ahmet Kaya beklemek yanlışsız olmaz. O tutum ve üslup yerini öteki bir şeye, bugün mesela Mabel Matiz’e ve onun üzere isimlere bıraktı” demişti. Üzerinde konuşulması gereken bir mevzu lakin buradan yola çıkarak kısa bir soru soracağım: Sizce müzikte “protest” hal nedir?
Vicdanıyla, kendisiyle, dünyayla hemhal birinin gösterebileceği bir tutum üzere geliyor. Bunun için müzik yapmak da gerekmez. Arbede her vakit öncelikle içeridedir.
Bugün artık her müzik çalışması, yayınladığı mecralar gereği “uluslararası” birer çalışma sayılabilir. Lakin yeniden de Mabel Matiz’in daha klasik manasıyla “uluslararası” bir müzikçi, müzik müellifi, müzik insanı olması tarafında çalışmalarınız var mı, olacak mı?
Geçen yıl İstanbul Caz Festivali’ne özel olarak hazırlayıp birinci kere çaldığımız, Niels Broos’la ortak konser projemiz, milletlerarası bir albüme dönüşüyor. Şu anda 5. solo albümümün yanı sıra Hollanda’da bu türlü ikinci bir albüm projesi yapılıyor yani. Benim müziklerim caz kökenli bir müzisyen olan Niels ve arkadaşları tarafından tekrar üretiliyor. Çok umut duyduğum, müziğimin sonlarını Türkiye’den öteye götüreceğini hissettiğim, özel bir çalışma bu.
Bunun yanı sıra 5. solo albümüm için Tel Aviv’den, Berlin’den, Halep’ten ve İstanbul’dan müzisyenlerle iş birliği içindeyim. Onun da ayrıyeten ses getireceğini ve ‘Maya’dan sonra eli biraz daha arttıracağını hissediyorum.