Suat Derviş kitabının yazarı Liz Behmoaras: İyi ki onu yazmışım…

Yazar Liz Behmoaras ın birinci kere 2008 yılında yayımlanan biyografi kitabı ‘Suat Derviş Etiler Yabancı Escort Efsane Bir Bayan ve Dönemi’ Suat Derviş in tüm bu taraflarını hayat öyküsünü periyodun tarihi olayları eşliğinde anlatıyordu Eser yenilenmiş ve zenginleştirilmiş içeriğiyle üçüncü baskısını İthaki Yayınları etiketiyle yaptı

Şimdiye Etiler Anal Escort kadar kaleme aldığı romanların yanı sıra ‘Kimsin Jack Samanın ‘ ‘Mazhar Osman Kapalı Kutudaki Fırtına’ ve ‘Bir Kimlik Arayışının Hikâyesi’ isimli biyografi kitaplarına da imza atan Liz Behmoaras la kitabı Etiler Masöz Escort Suat Derviş i ve daha birçok şeyi konuştuk

Suat Derviş in hayat kıssası üzerinde çalışma fikri nasıl ortaya çıktı Neden Suat Derviş

Çoğu biyografimde olduğu üzere evvelce düşünülüp planlanmış bir proje değildi 2000 li yılların başında 8 Mart Dünya Bayanlar Günü nde bir gazetede yayınlanan Başı Eğilmeyen Kadın başlıklı birkaç satırlık bir makale Nâzım ın onun için yazdığı şiirden bir alıntı ve bir fotoğraf bende anlatılan kişiyi daha uygun tanımak ve tanıtmak isteğini uyandırdı Hem Suat Derviş biyografilerini yazdığım öteki şahıslar üzere tarihimizin tahminen de en kıymetli devri olan Osmanlı İmparatorluğu ndan Türkiye Cumhuriyeti ne geçiş periyodunda yaşamış biridir ve omuzlarında kendi şahsî çelişkileriyle birlikte bu geçişe has çelişki ve problemlerin yükünü taşır O açıdan da ilgimi çekti

Osmanlı burjuvazisinde büyümüş eğitimli bahadır ve entelektüel bir bayan Hayatının büyük kısmını içinde yetiştiği burjuvaziyi eleştirerek toplumdaki ezilen sınıflar için gayret ederek geçirmiş bir devrimci Hissettiği hisleri her seferinde tüm baskı ihtimallerini göze alarak yaşamış bir âşık Bu hayat hikayesinde sizi en çok etkileyen yanlar neler oldu

Hayat hikayesinde beni etkileyen yanlar pek çok sayıda Gazeteci olarak atılganlığı hamaseti ve Türk toplumunun problemlerine eğilişi romancı olarak çalışkanlığı üretkenliği yazma yeteneğini ideolojisinin hizmetine sunuşu genelde devrinin çok ilerisinde düşünüp hareket edişi ve ailesiyle hiç kopmayacak güçte bağlar oluşturması Babasına sonsuz bir hayranlık duyarken annesine ve erkek kardeşine her daim kol kanat germiş ablasıyla ise hayatı boyunca vakit zaman karşılıklı bir bağımlılığa dönüşen dayanılmaz bir dayanışma içinde olmuştur

Sizin anlatımınızla söyleyecek olursak oyuncaklarını bıraktığında kâğıt kaleme sarılmış oyunlarına kıssalar ve şiirlerle devam etmiş Biz onu en çok ‘Fosforlu Cevriye’yle bilsek de onlarca romana çeviriye makaleye imza atmış daima üretmiş bir muharrir Suat Derviş Onun yapıtlarını ve romancılığındaki dönüşümü bir edebiyatçı olarak nasıl değerlendirirsiniz

Bence romancılığını birçok farklı evrede inceleyebiliriz Genç kızlığında genelde hem Batı nın tesirini taşıyan hem de yetişmiş olduğu korunaklı ortamda geçen Paul Bourget inkiler üzere deneysel ruhsal tahlile dayalı ya da J K Huysmann ınkileri andıran gotik stilde eserler verir Sonraları bilhassa Almanya da geçirdiği yılların ve Sovyetler Birliği ne yaptığı uzun seyahatin sonucunda yapıtları güçlü toplumcu gerçekçi iletiler taşımaya başlar Bu akımın Türkiye de öncüsü olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz Yaşlılığında ise terk etmediği toplumcu gerçekçiliğe dayanılmaz bir hassaslık ve ince ruhsal tahliller üzere kendine has ögeler katar bunlara paralel olarak da ne yazık ki yalnızca geçinme telaşı içinde çabukla yazılmış popülist ve özensiz yapıtlara imza atar Yeniden de hepsindeki ortak hissede muharririn kendisi ve yakınlarıyla hesaplaşmasına imkan sağlamalarıdır Suat Derviş in kendisine yakınlarına ve onlarla bağlantılarına çabucak her romanında az ya da çok maskelenmiş halde rastlamak mümkündür

Gazeteciliğinin romancılığını beslediğini söyleyen Suat Derviş erkek egemenliğinin tepede olduğu bir periyot ve dalda ismini duyurmuş bir bayan gazeteci Bilhassa yaşadığı çağ ve ülke görünümü da göz önüne alındığında gazetecilik mesleğinde Suat Derviş in bıraktığı izlerden kelam edebilir miyiz

Gazeteci Suat Derviş için yaşadığı periyodun kıymetli ve olabildiğince dürüst şahidi diyebiliriz Düşünsenize sırasıyla İstanbul un işgaline Kurtuluş Savaşı na Lozan Antlaşması na Türkiye Cumhuriyeti nin kuruluşuna 1920 lerin çılgın Berlin in tabula rasa sına ve Sovyetler Birliği nin yeni kurulan nizamına tek partili rejimin acımasız sansürüne karşın kelle koltukta tanıklık etmiştir makale ve röportajlarında Gazete yazılarının daha öbür özellikleri de Türk toplumunun her kesitinin problemlerine eğilip deva aramaları ve asla hiç kimseye hiçbir iktidara yaranmaya çalışmamalarıdır

Erkeklerin egemenliğindeki Babıâli yle bugünün medyasını karşılaştırdığımızda bir gazeteci olarak bugün bölümü ve bu kesimde bayan gazeteci olmayı nasıl yorumlarsınız

Bence günümüzde yalnızca gazetecilik alanında değil çabucak bütün alanlarda ve tüm dünyada ömür bayanlar için şimdi tam olması gerektiği kadar değilse de çok daha kolay Alışılmış birtakım trajik diyeceğim istisnalar haricinde

Suat Derviş in siyasi çalışmaları muhalif kalemi onun hem iktidardan büyük baskılar görmesine hem de gazetecilik mesleğini yapamamasına dışlanmasına yol açmış Tekrar günümüzle kıyasladığımızda özgür gazetecilik ülküsüne yaklaşma konusunda daha ileride mi Türkiye Nasıl bir görüntü gözlemliyorsunuz

Gazetecilikte kolaylık ve özgürlük farklı kavramlardır Evet artık gazeteci olarak sivrilmek bayanlar için daha kolay olabilir Lakin kendimi bildim bileli Türkiye basın özgürlüğü özgür gazetecilik mefkuresine hiçbir vakit tam ulaşamamıştır Yeniden de kırklı yıllardan bu yana hayli yol kat edildiğini rahatlıkla söyleyebiliriz

Kitap bir yandan Suat Derviş in hayat kıssasını sunarken bir yandan da devrin sanat siyaset ve basın dünyasıyla ilgili kapsamlı bilgiler içeriyor Bu kapsamda bu kitap için hem tarih hem biyografi anlatısı denebilir mi

Elbette Hele Suat Derviş üzere aktivist birinin hayat hikayesinin devrinin sanatsal edebi ve siyasi olaylarıyla iç içe olup onu bir halde yansıttığı da söylenebilir

Suat Derviş yüz yıl evvel değil de bugün birebir hayatı tıpkı yollardan giderek yaşasaydı daha keyifli ve kolay bir hayatı olur muydu sizce

Düşünür muharrir çizer aydın kişiyi kâğıda döktüğü fikirlerinden dolayı cezalandırma alışkanlığı ne yazık ki hâlâ kaybolmuş değil Lakin Suat Derviş in o periyotta yaymaya çalıştığı ideolojiyi savunmak artık hata olmaktan çıktığından şayet bugün yaşasaydı ülkesinden kaçıp Avrupa da on yıl boyunca istekli sürgün olarak yaşamaya mecbur kalmazdı Ayrıyeten onun üzere mücadeleci ve mert bir ömür süren bayanların sayısı katbekat artmış olduğundan tahminen de biyografisi yazılmaz kendisinden o kadar kelam edilmezdi Yalnızca romancılığıyla öne çıkardı Sonuçta hayatı daha keyifli ve kolay olur muydu bilemem fakat katiyen onu farklı halde sürdürürdü

Bir söyleşinizde Suat Derviş için en sevdiğim biyografi kahramanım diyorsunuz Bu kitabınızın isminde de kendisine Efsane Kadın diyorsunuz Onu sizin için efsane yapan şeyler neler

Yukarıda saydığım hasletlerin yanı sıra başını asla eğmemesi

Suat Derviş in hayatını kaleme alırken sizi en çok zorlayan noktalar nelerdi

Yaşamının kimi periyotlarıyla ilgili kâfi evrak bilhassa de mektup bulunmaması beni hayli zorlamıştı Ayrıyeten bütün biyografilere has problemlerle karşılaşmıştım Örneğin Belge eksikliğinden ötürü kişinin hayatında boş kalmış parantezler hayal gücüyle nasıl ve ne kadar doldurulabilir Tarafsız bir portre oluşturma uğruna artık hayatta olmadığından kendini savunamayacak bir kişinin zaaflarının ve olumsuz istikametlerinin ne kadarı anlatılabilir üzere sorular başımı daima kurcalıyordu Cevaplarını bulmuş olduğumdan da pek emin değilim

Bu kitap üzerinde çalışmaya başlamadan evvel nasıl bir Suat Derviş vardı zihninizde Tanıdıkça anladıkça ve anlattıkça finalinde nasıl bir Suat Derviş e ulaştınız

Suat Derviş biyografisi için bir yandan araştırıp okumaya bir yandan da bir yazı taslağı oluşturmaya başladığım anki sevinci heyecanı beynimde tavan yapan adrenalin dozunu dünmüş üzere hatırlıyorum Çalışarak üreterek yaratarak fakat tıpkı vakitte eğlenerek sevip sevilerek bol bol gülüp bir o kadar ağlayarak sürülmüş acı ve hezimetlerin mutluluklar ve başarılarla adeta el ele verdiği bu ömür öyküsünü kaleme almakla fevkalade bir serüvene atıldığımı baştan hissetmiştim

Hissetmiştim dememin nedeni şu Aslında tam olarak nasıl biriyle karşılaşacağımı alışılmış ki baştan bilmiyordum Birinin biyografisini yazmak hakkında fikir sahibi olup esasen güzel tanımadığınız bir beşerle uzun bir seyahate çıkmaya misal Bazen beklediğinizin çok üstünde hasletlere sahip bir şahısla karşı karşıya gelir bazen de tersine büyük bir hayal kırıklığına uğrarsınız Ben Suat Derviş le hayal kırıklığına uğramadım yol uzunluğu dinlediğim ya da okuduğum ve bazen birbiriyle gerçekten çelişen farklı tanıklıklar beni düşünmeye itiyordu Gerçek Suat kimdi Dur durak demeden çalışan korkusuz gazeteci müellif kendini halkın refahına adamış ödünsüz ve disiplinli solcu mu yoksa canı sıkıldıkça kanındaki yüksek şekere karşın Divan Pastanesi ne çikolatalı pasta yemeğe giden ve akşamları peş peşe viski kadehleri deviren iradesine yenik bayan mı Reşat Baraner le evliliği anlattığı ve anlatıldığı kadar harika miydi Hamiyet söylendiği üzere ona daima takviye mi olmuştu yoksa o mu Hamiyet in sorumluluğunu tıpkı kardeşininkiyle annesininkini üstlendiği üzere yüklenmişti Muhtemelen gerçek daima olduğu üzere ne tam o istikamette ne de bu istikamette fakat ortada bir yerdeydi Ya da tahminen konjonktüre nazaran değişiyordu Sonuçta onu tanıdıkça daha çok barizleşen günahları ve sevaplarıyla hakkında düşündüğüm İyi ki onu yazmışım oldu

Kurgu yapıtların yanı sıra biyografi tipinde de birçok kitap kaleme aldınız Biyografi tipine yakınlığınızın nedenleri neler

Onu heyecan dolu bir serüven gördüğüm için Bir biyografi müellifi gerekirse diğer bir periyoda hatta öteki bir kainata ışınlanır Tıpkı yılanların deri değiştirdikleri üzere cinsiyet ortam aile değiştirir Başlangıçta kendisine yabancı birinin ayak izlerini bir dedektif üzere sürer Çünkü bir ölüye kendi sözcüklerini kendi nefesini hatta bazen kendi belleğini ödünç vererek onu diriltmeye çalışmaktan geçer üstlendiği iş Konusunu da asla bir tesadüf yapıtı seçmez zira bir müellifle seçtiği biyografi kahramanı ortasında birincisinin birçok vakit bilinçaltından kaynaklanıp onu ikincisine kaçınılmaz bir biçimde taşıyan görünmez bir bağ vardır İşte o görünmez bağdır bana Suat Derviş in ve ondan öbür sırasıyla İttihatçı büyük dedem Jak Samanon un Türkiye de psikiyatrinin atası sayılan Hekim Mazhar Osman ın ve gönüllüce Türkleşmiş Osmanlı Musevisi müellif filozof gazeteci Munis Tekinalp in hayat hikayelerini yazdıran