Taliban ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ortasında yürütülen müzakereler hakkında bilgi sahibi kaynaklara nazaran, Körfez ülkesi BAE, Kabil Havalimanı ve Afganistan’daki öteki kimi havaalanlarını işletmek için bir muahedeye varmak üzere. Habere nazaran, mutabakatların imzalanması halinde birkaç hafta içinde duyurulması bekleniyor. Milletlerarası kamuoyunda resmi olarak tanınmayan Taliban hükümeti, kara ile çevrili Afganistan’ın dünyayla temel hava teması olan Kabil Hamid Karzai Havalimanı’nı ve öbür havaalanlarını işletmeleri için Türkiye ve Katar da dahil olmak üzere bölgesel güçlerle görüşüyordu.
Reuters ajansına konuşan kaynaklar, aylar süren görüşmelerde bir orta BAE-Türkiye-Katar ortak mutabakatı ihtimalinin de tartışıldığını, fakat Taliban’ın işletmenin tamamını daha evvel Afgan havaalanlarını işleten BAE’ye devretmeye hazırlandığını söyledi. Muahedenin, Taliban’ın kuraklık, yaygın açlık ve ekonomik krizle sarsılan Afganistan’ın dış dünyadan izolasyonunu hafifletmesine yardımcı olacağı bedellendiriliyor.
Kaynaklara nazaran, BAE ile yapılan mutabakat kapsamında Afganlar, güvenlik misyonları de dahil olmak üzere havaalanlarında istihdam edilecek. Güvenlik hizmetleri için BAE ile temaslı bir müteahhit firmayla mutabakata varıldığı ve bu mutabakatın yakında açıklanacağı belirtilirken, hava alanı idaresine ait müzakerelerin de sürdüğü tabir edildi. Taliban yetkilileri, mayıs ayında BAE devletine bağlı GAAC ile yer hizmetleri mukavelesi imzalamıştı. Bu şirket, Taliban’ın idaresi ele geçirmesinden evvel Afgan havaalanlarında güvenlik ve yer hizmetleri veriyordu.
‘TÜRKİYE VE KATAR’IN MÜZAKERELERİ ÇÖKTÜ’
İsmi açıklanmayan kaynaklar, Katar ve Türkiye’nin Taliban’la yürüttüğü ortak müzakerelerin de tıpkı saatlerde çöktüğünü söyledi. Reuters’in ulaştığı BAE yetkilileri şimdi yorumda bulunmadı. GAAC sözcüsü, haberin yayınlanmasının akabinde Reuters’e yaptığı açıklamada, görüşmelerin akabinde firmaya Afgan havaalanlarında hizmetlerine devam etmesi için onay verildiğini söyledi. Sözcü bir e-postada GAAC’ın “sivil havacılığı yasadışı müdahalelerden korumak” için özel hizmetler sağlayacağını ve hava trafik idaresi ve öteki hizmetleri yerine getirebileceğini söyledi.
Bir Taliban ulaştırma bakanlığı sözcüsü BAE ile bir havacılık güvenliği kontratı imzalandığını doğruladı fakat hava trafiği mukavelesinin şimdi katılaşmadığını ve onaylanmadığını söyledi. Kaynaklar, yer hizmetlerinin BAE’ye verilmesinden evvelki aylarda Taliban’ın Katar ve Türkiye ile müzakere eden takımında tekraren değişiklikler yaptığını söyledi. Ayrıyeten Taliban’ın havaalanı fiyatlarını ve vergileri artırarak üzerinde anlaşılan koşulları değiştirmeye ve Katar ve Türkiye’nin gelir toplama üzerindeki denetimini zayıflatmaya çalıştığını belirttiler. Reuters’ın ulaştığı Katarlı bir yetkili hususla ilgili yorum yapmadı. İsminin açıklanmaması kaydıyla konuşan bir Türk yetkili Taliban’la görüşmelerin “bir mühlet önce” kesildiğini doğruladı.
Ocak ayında hem Katar hem de Türkiye’den yapılan açıklamalarda prensipte Taliban’la anlaşıldığı duyurulmuş; BAE’nin de operasyona dahil olabileceğinin işaretleri verilmişti. Mart ayında da Daily Sabah gazetesine konuşan Taliban yöneticilerinden Khairullah Khairkhwa, “Türkiye, Katar ve Afgan hükümeti bir muahedeye çok yaklaştı, umarım yakın gelecekte sonlanacak.” demiş, birinci seçeneklerinin Türkiye ve Katar olduğunu belirtmişti. “Ancak işler aykırı giderse diğer bir ülkeyi düşünürüz” tabirlerini de kelamlarına eklemişti.
21 Mayıs’ta, yani Abdulgani Baradar’ın BAE ziyaretinden yaklaşık bir hafta sonra Afganistan’daki Taliban idaresi BAE’yle “mutabakat muhtırası” imzaladığını duyurmuş; buna nazaran GAAC/G42 konsorsiyumunun Kabil, Herat ve Kandahar’daki havalimanlarını işleteceğini açıklamıştı. BAE’den ise bu türlü bir mutabakat imzalandığına dair bir açıklama ya da teyit gelmedi. Taliban tarafından gelen bu açıklamadan günler sonra Taliban sözcüsü Muhammed Naim Wardak Anadolu Ajansı’nın hususla ilgili sorularını yanıtlarken “Türkiye ve Katar’la yürüttüğümüz müzakereler sona ermedi. BAE ile imzalanan mutabakat, bu üç havalimanının yer hizmetleri operasyonlarının bir buçuk yıl boyunca BAE tarafından yürütülmesini kapsıyor lakin bu, Türkiye ve Katar’la görüşmelerin sona erdiği manasına gelmiyor” demişti. 30 Haziran 2022’de Madrid’deki NATO tepesi sonrası basın toplantısı düzenleyen Recep Tayyip Erdoğan, “Afganistan’daki yeni sürece katkıda bulunma dileğiyle Kabil Havalimanı’nın işletilmesini Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri ile ele alabileceklerini” söylemişti. Reuters’ın haberine nazaran bu tarihte aslında Taliban ile Türkiye-Katar ortasında yapılan görüşmeler sonuçsuz kalmış, BAE devreye girmişti. (BBC Türkçe)
