Cömert Uygar Erdem
Bir evvelki yazıda Sayıştay ın MTA Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Escort bayan hakkındaki raporunda yer alan maden arama faaliyetlerindeki aksamalara ait bulguya dair kıymetlendirme yaparken maden alanlarının ruhsatlandırma yordamına dair yanlışlıklardan da bahsetmiştim Sayıştay MAPEG Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü hakkındaki Bayan Escort raporunda bunu hesapladı Yalnızca 6 evrakta 100 milyon a yakın bir ziyan kelam konusu
KAFAYI YERİN ALTINA GÖMMENİN ZİYANLARI
Söz konusu ziyanı madencilik siyasetlerinin yerin altına odaklanmasının somut bir sonucu Escort olarak nitelendirebiliriz Devamını kafayı kaldırıp etrafa baksa su kaynaklarını sit alanlarını görecek önermesiyle getirmek isterdim fakat Sayıştay bu bedellere karşın kelam konusu ihalelerin gerçekleştiğini vurguluyor
MTA Sayıştay ın tabiriyle halkı aydınlatmadan dağ dere zirve bağ bahçe tarla orman yerleşim alanı demeden sondajlar yaparak milletçe hepimizi maden cevherine erişememenin mali riskine ortak ediyor MAPEG Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü de korunan alanmış hassas alanmış demeden kadastral bir faaliyet yaparak bu alanları ruhsatlandırıyor
MAPEG in ruhsatlandırma çalışması burada madencilik yapmak için müracaat yapabilirsiniz manasına geliyor Belediyenin bir zeytinlik alanı imar planında konut alanı olarak göstermesi ne demek ise MAPEG in bir orman alanı hakkında ruhsatlandırma yapması da birebir manaya gelmektedir
TEMA Vakfının datalarına nazaran Ordu ilinin yüzde 74 ü Erzincan ve Dersim in yüzde 52 si Muğla nın yüzde 59 u Artvin in 71 i madenlere ruhsatlı 2022 yılı Mart ayında 344 maden alanı Nisan ayında 699 ruhsatlı saha Eylül ayında 285 ruhsatlı saha MAPEG tarafından ihaleye çıkarıldı Bu örnekler çıkarılan alanlardan muhakkak örnekler
Maalesef ruhsatlandırma öncesinde kelam konusu alanın doğal tarihi kültürel pahaları irdelenmiyor Kelam konusu ruhsatlandırma öncesinde çevresel tesir değerlendirmesi üzere süreçlerin işletilmemesi bu üslup önleyici kontrol süreçlerinin ileri evrelere ertelenmesi kamusal ziyana da yol açıyor Sayıştay ın MAPEG e ait 2021 tarihli raporunda buna açıkça dikkat çekiliyor
MAPEG 6 EVRAKTA YAKLAŞIK 100 MİLYON ZİYAN ETMİŞTİR
Sayıştay ın MAPEG e yönelik bulgularında madenciliğe kapanması gereken yerlerin ihaleye çıkarılmasının sebep olduğu kamusal ziyan da hesaplandı Sayıştay ın 2021 yılına ilişkin incelemesinde yalnızca 6 belgede ihale edilmemesi gerektiği halde ihaleye çıkarılan alanların ihale karşılandığında 31 891 000 TL ihale bedeli tahsil edilmiş Kelam konusu maden ruhsatlarının mahkemelerce iptal edilmesi nedeniyle MAPEG in kasasından toplam da 130 853 840 TL eksilmiş Sayıştay ın kelam konusu 6 evrak kapsamında yaptığı iadenin oranı kurum bütçesinin yüzde 32 39 u
BİLE BİLE LADES
Sayıştay ihaleye çıkmadan iptal olacağı belirli olan alanların buna karşın ihaleye çıkarılmasının mahkemelerce ağır hizmet kusuru olarak değerlendirildiğini vurguladı Sayıştay ın verdiği örnekler şöyle
- Ruhsata husus edilen alanın Tuz Gölü gölün kış düzeyi hassas A Zonu ve 1 Derece Doğal Sit Alanı hudutları içerisinde kalan yeni tuz üretim alanlarından olması
- Arama ruhsatına mevzu edilen alanın içerisinde civar köyle kaynaklarının bulunması
- Ruhsata husus edilen alanın Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılmasına Dair Yönetmeliğin 23 üncü hususu uyarınca madencilik faaliyetinin yapılmasının yasak olduğu başka bir anlatımla müsaade alınması mümkün olmayan bir alan olması
- İçme ve kullanma suyu rezervuarının azamî su düzeyinden itibaren 1000 metre ara genişliğine kadar olan şeritte bulunan sahanın ruhsat müracaatlarına kapatılması gerekirken bu alanların madencilik faaliyetlerine açılması
Görüldüğü üzere bile bile lades olmuş Sayıştay’ın ağır hizmet kusurunun varlığından kelam etmesi tek başına kâfi değil Kelam konusu kamusal ziyana sebep olan kamu vazifelileri hakkında bir soruşturma süreci olacak mı kelam konusu kamusal ziyan bu bireylerden rücu edilecek mi sorularının yanıtlanması gerekiyor
ÖNLEYİCİ KONTROL SİSTEMLERİNİ KALDIRAN MEVZUAT
Madene yasaklanması gereken yerlerin ruhsatlandırılıp ihaleye çıkarılması yalnızca MAPEG in sorunu değil Evvelki yazıda bahsettiğim üzere Maden Kanunu nun 17 hususunun son fıkrası buna yer hazırlıyor 29 Temmuz da yayımlanan ÇED Yönetmeliğinde Maden Kanunundaki hususla uyumlu hatta genişleten bir düzenleme yer aldı Bu düzenlemeden yalnızca MTA ve MAPEG yararlanmıyor Erzincan İliç teki maden firmasının ÇED muafiyetleriyle Kemaliye de Sivas Divriği Malatya Arapkir üzere ilçelerde sondaj çalışmaları yaptığı buna dair iptal tarafında yargı kararları mevcut olduğu bilgisini de parantez içinde paylaşayım
DANIŞTAY A MİSYON DÜŞÜYOR
Türkiye Barolar Birliği ÇED Yönetmeliği nin iptali için açtığı davada Maden Kanunu nun 17 Hususunun son fıkrası tarafından de Anayasa ya karşıtlık savında bulundu Danıştay bu iddiayı haklı bulursa sıkıntıyı Anayasa Mahkemesine taşıyacak Yalnızca 6 belgede 100 Milyonluk ziyana yol açan bu durumun ortadan kalkması için değerli bir imtihan