Gazeteci Murat Ehil, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 20 Amerikan şirketi yöneticisiyle görüntü konferans metoduyla yaptığı toplantıda konuşulanları yazdı. Ehil “Amerikan şirketleri ne dedi, Erdoğan onlardan ne istedi?” başlıklı yazısında “26 Mayıs’ta yapılan toplantıda konuşulanlar, kamuoyundaki varsayımlardan farklı. Gündemde Türkiye’deki demokrasi ve özgürlüklerin olmadığını söyleyebiliriz” dedi.
Yetkin’in yetkinreport.com’daki yazısından bir kısmı şöyle:
“Yaptığı açıklamalar münasebetlerimize ek ek yük getirse de”, her şeye karşın Lideri Joe Biden ile Türkiye-ABD ilgilerinde yeni bir devrin arayışında olduğu kelamları Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a ilişkin. Erdoğan’ın 26 Mayıs’ta önde gelen 20 Amerikan şirketinin yöneticileriyle yapılan video-konferans sırasında söylendi.
Toplantı, Türkiye’nin yeni ABD Büyükelçisi Murat Mercan ile ABD Ticaret Odası Lider Yardımcısı Myron Brilliant’ın teşebbüsleriyle düzenlenmiş. Toplantıya katılan şirketlerin ve katılanların listesini yazının sonunda bulabilirsiniz. Hedef Türkiye’ye daha çok Amerikan yatırımı çekmek.
Pekala, Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S400 füzeleri yüzünden ABD idaresince yaptırım yediği, F35 savaş uçağı programından çıkarılıp el konulduğu, Suriye’de PKK/YPG, ABD’de Fethullah Gülen ve Halkbank meselelerinin kelam konusu olduğu bir devirde Türkiye’ye daha çok Amerikan yatırımı gelir mi? Donald Trump vaktinde Erdoğan’ın ticaret hacmini 19 milyar dolardan, 100 milyar dolara çıkarma hayali vardı. Erdoğan bu mevzuyu uzun ortadan sonra dün yeniden gündeme getirdi. Fakat Trump’ın bilakis Biden idaresi Türkiye’de demokrasi, insan hakları ve basın özgürlüğünün durumundan şikâyetçi. Biden daha yeni 24 Nisan’ı Ermeni Soykırımı Anma Günü olarak tanıdı. O hususta beklenen misilleme reaksiyonunu vermeyen Erdoğan, daha sert yansıyı İsrail’in Filistinlilere saldırması üzerine verdi. İsrail’e takviye olan Biden’ı “kanlı elleriyle tarih yazmak” ile suçladı.
Erdoğan’ın kelam ettiği yükler bunlar.
HUKUK DEVLETİ İŞLEMİYORKEN YATIRIM GELİR Mİ?
Pekala bunlara karşın Biden ve Erdoğan 14 Haziran’daki NATO Doruğu çerçevesinde yapılması beklenen görüşmede nasıl bir yol haritası üzerinde uzlaşabilecekler? Uzlaşabilecekler mi? Nasıl ve diğer nelere karşın olacak?
Üstelik Türkiye’de hukuk devleti ve çoğulcu demokrasi tam işlemiyorken Demokrat ABD idarenin bu yüzden Türkiye’ye ambargo uygulayacağı, en azından yatırımları teşvik etmeyeceği varsayımının Covid salgını sonrasına geçiş sürecindeki dünyada fazla yeri olmadığını kabul etmek zorundayız sanırım.
Hatta şunu da söyleyebiliriz: Ekonomik güce sahip Batılı hükümetler bir ülkedeki siyasi rejimi ne kadar sert eleştiriyorsa, eleştiren ülke şirketlerinin, eleştirilen ülkede o kadar uygun şartlarla, ödünlerle yatırım imkânlarına kavuştuğu üzere bir bilakis denklem kelam konusu. Türk sanayicilerinin yatırımlarını Balkan ülkelerine taşırken Amerikan ve Avrupa şirketlerinin arazi, vergi kolaylıkları ve imtiyazlar alarak Türkiye’ye gelme hazırlığında olduğu üzere bir görüntü var karşımızda.
Toplantıya katılan kaynaklardan derlediğimiz bilgilere nazaran, örneğin Örneğin, Hilton Kümesi’nin şartlar uygun olursa Türkiye’deki 66 oteline 33 otel daha eklemek istediği bilgisi var. Hilton, Türkiye’de epey eleştirilen Turizm Bakanı Mehmet Ersoy’u da kendilerine yardımlarından ötürü bilhassa övmüş Cumhurbaşkanına. Örneğin GDO’lu yiyecekler konusunda Türkiye’de tenkit konusu olan Cargill tarım şirketinin şu anda Türkiye’den 70 ülkeye ihracat yaptıklarını söyleyerek, dayanak devam ettikçe yatırımı artırabileceklerini söylemiş.
Uzatmayalım, Amerikan şirketlerinin ne Türkiye’deki insan hakları ve demokratikleşme alanındaki gerileme umurunda, ne memleketler arası hukuk normları. Tek umurlarında olan şey daha düşük maliyetler ve daha fazla kâr; emekçi fiyatlarının düşüklüğü ve sendikalara yönelik grev yasakları buna dâhil.
YAZININ TAMAMI…
