Halkevleri Genel Lideri Nebiye Merttürk, HDP ve 6 sosyalist örgütün sürdürdüğü ortak uğraş görüşmelerinden dünkü ‘Emek ve Özgürlük İttifakı’ deklarasyonu öncesinde neden çekildiklerini Sendika.org’a anlattı.
‘SOLUN EN GENİŞ BİRLİĞİNİ SAĞLAMAK İÇİN ÇALIŞMA MİSYONU HALA OMUZLARIMIZDA’
Sistemin bir bütün olarak kriz içinde olduğunu ve çatışmalı bir süreç öngördüklerini belirten Merttürk, “Tarif ettiğimiz kriz tablosunda kendimizi konumlandırdığımız yer, neoliberalizme ve faşizme karşı direnişin barikatlarıdır. ‘Barikat’ı direnişin bütün biçimlerini içeren bir metafor olarak kullanıyorum. Bu Halkevleri’nin kendine çizdiği dar sonların adresi değil. Sosyalist bir programa gerçeklik kazandırmanın, devrimci siyasetin ve birebir vakitte solun birliğinin adresi de bu barikat” dedi.
“Biz Halkevleri olarak seçimlerin bir ehemmiyeti olduğunu biliyoruz lakin uğraşımızın odağına seçimi koymuyor, uğraşımızı seçim düzlemine daraltmıyoruz” diyen Merttürk, Ocak 2022’de ortak gayret tabanlarını çoğaltma, güçlendirme ve bu iştiraki Türkiye’nin bütün demokratik, sol, sosyalist ve devrimci güçlerini kapsayacak halde genişletme gayesiyle yola çıkan birlikteliğin fiilen bir ‘seçim ittifakı’na daralması nedeniyle dünkü açıklamaya katılmadıklarını belirtti.
Merttürk ‘solun, anti-faşist güçlerin ortak uğraş misyonunun ortadan kalkmadığını’ da ekledi ve “Neoliberalizme ve faşizme karşı direnişte dost örgütlerimizle bundan sonra da omuz omuza olmaktan geri durmayacağız. Yola çıkarken ortaya koyduğumuz ortak uğraş tabanlarını güçlendirmek ve solun en geniş birliğini sağlamak için çalışma misyonu hala omuzlarımızda” diye konuştu. Merttürk’ün açıklamaları şöyle:
‘BÜYÜK BİR ÇÖKÜNTÜ HALİ VE ACİL DEĞİŞİM BEKLENTİSİ VAR’
Önümüzdeki periyotta Türkiye’nin siyasal atmosferini belirleyecek temel çelişki ve çatışma düzlemleri neler?
Muazzam bir toplumsal ekonomik çöküntü içindeyiz. Bunu gündelik hayatta sert bir fakirleşme, eğitim ve sıhhat üzere kamusal hizmetlerde enkaz görünümü, temel hak ve özgürlüklerin kırıntılarının da ortadan kaldırılması, çürüme ve gerici-şoven eğilimlerin kışkırtılması biçiminde yaşıyoruz. Bu sistemsel bir kriz. Neoliberal siyasetlerin 20 yıllık uygulayıcısı AK Parti iktidarı bu çöküntü halinin sorumlusu, evet lakin ülkeyi daha kurallı, liyakatli ve kendince daha demokratik yöneteceğini tez eden bir öteki sermaye iktidarının da çözemeyeceği bir kriz. Kapitalizmin bir tahlili yok. Kapitalizm içinde kalan seçeneklerin de bir tahlili yok. Yani büyük bir çöküntü hali ve acil değişim beklentisi var lakin ismine her ne derseniz deyin, sistem içi değişimlerle çözülmesi mümkün olmayan bir krizden kelam ediyoruz.
Artık bir fiyatlı işçiler toplumuna dönüşen, bu süratli dönüşüm içinde yaşanan kolektif siyasal deneyimlerle toplumsal şuur manasında da büyük sıçramalar yaşayan Türkiye halklarının hoşnutsuzluk ve beklentileri eski kalıpların, mevcut siyasal düzlemin, klâsik örgütlenmelerin sonlarını zorluyor. Lakin bu zorlama şimdi devrimci siyasete evrilemediği için siyasal çatışma tekrar nizam içi siyaset hudutları içinde tanımlanıyor.
Kriz halinin hükümran siyaset sahnesindeki yansımalarını, daha evvel görülmedik biçimde sermayenin hoşnutsuzluğunu da ardına alan alternatif arayışları, sağın parçalanması, kontgerilla içi hareketlenme ve toplamda bir devlet krizi olarak yaşıyoruz. Cumhur İttifakı’nın çoğunluk dayanağını yitirmesi ve Millet İttifakı’nın da yükselişiyle bir iktidar değişikliği beklentisi var. Bunun garanti olduğu tarafındaki beklentileri optimist buluyoruz. Çatışmalı bir süreç öngörüyoruz. Çatışmanın tam olarak hangi biçimleri alacağı kestirilemez fakat gelecek planlarımızı çatışmasız bir süreç varsayımıyla yaparsak yanılgı ederiz.
AK Parti iktidarı müttefikleri ile birlikte elinden geleni yapacak. Her şeyi yapabilir demiyoruz fakat elinden geleni yapacak. Kitle takviyesini geri kazanacağı cambazlıklar yapmak istiyor fakat ekonomik şartlar müsaade vermiyor. Eskisi üzere açılım vadedip muhalif saflarda bir kesiti kandırmayı denemeye de yeltenebilir fakat o talihi çoktan tüketti. Suriye’de yeni bir savaş istiyor fakat buna milletlerarası istikrarlar müsaade vermiyor. Savaş konusunda eski aralık yok. Bu şartlarda geriye içeride baskıyı, tehditleri ve saldırganlığı tırmandırma, namluları içeri çevirme seçeneği kalıyor. Neler yaşıyoruz? Konser yasakları, bayan ve LGBTİ+ düşmanlığının tırmandırılması, en son Gülşen’in tutuklanması örneğinde gördüğümüz biçimde İslamcı gericiliğin sembolik gözdağı operasyonları. Kılıçdaroğlu’nun adaylığı üzerinden Alevilerin bir kere daha gaye tahtasına konması ve Alevi örgütlerine yönelik taarruzlar, muhalefet içinden lisana getirilen göçmen düşmanlığının “Gerekirse Esad’la barışır, Suriyelileri biz göndeririz” söylemi ile iktidarın yelkenine rüzgar yapılmaya çalışılması, her türlü hak arama teşebbüsünün polis terörü ile bastırılmaya çalışılması, muhalefetin en geniş yelpazesinin yargı, polis, iktidar medyası ve yer yer sivil faşistler eliyle sindirilmeye çalışılması, hoşnutsuzluğu büyüyen işçilerin sendikal örgütlenme ve yasal düzenekler içinde hak arama eforlarının kararlılıkla engellenmesi…
Bu baskılar hâkim sınıflar ortasındaki parçalanmayı, devlet içi krizi çözmeye yetmeyecek. Bu seçimlerle giderilebilir bir kriz değil. Madem ki kendi zayıflamamızı önleyemiyoruz, elimizden geldiği kadar sindirip, parçalayıp, ezebildiğimiz kadar ezerek muhalefeti de zayıflatalım diye yapıyorlar bunları.
Ama Millet İttifakı halka sabır telkin ediyor.
Bu onların çatışmanın farkında olmamasından kaynaklanmıyor. Sınıfsal bir tercih bu. Halkın bu hücumlar karşısında faal bir direniş örgütlemesi birebir vakitte siyasette faal bir özne olması ve kendi bağımsız çıkarları doğrultusunda hareket etme imkânı yakalaması, sistemin krizini derinleştirmesi manasına gelir, ki bunu AK Parti istemediği üzere Millet İttifakı da istemiyor.
Bu ülkeye önemli bir hesaplaşma lazım, Millet İttifakı’nın liderliğini yapan CHP ise kısmi bir hesaplaşma ile sistemin tamiratından kelam ediyor. 5’li çetelerden, iktidar sopası üzere davranan bürokratlardan, kimi aleni hatalılardan hesap sormaktan bahsediyorlar. Ola ki iktidara gelirlerse ne kadar yaparlar, tartışılır, velev ki bu hesapları sorsunlar, biz bunun da ötesinde bir hesaplaşmanın gerekliliğinden kelam ediyoruz. Yalnızca 5’li çete ile değil, bütün bir sermaye sistemi ile hesaplaşılmalı, hukuk dışına çıktığı söylenen kimi kontrgerilla artıklarından değil, “Devlet benim” diyen bütün kontrgerilla yapısından hesap sorulmalı.
Halka seçimlere kadar sabır telkin etmek, onun siyasal aksiyonunu seçmenlikle sınırlamak, tertibe boyun eğmesini söylemek manasına geliyor. Geçen yargı yılı açılışında Diyanet’le birlikte el açıp dua etmişlerdi, artık sanatçı Gülşen tutuklanmak üzere linç edilirken buna yol verdiklerini görüyoruz. Gericiliğe karşı çabada ve laikliğin savunulması noktasında elleri titriyor. Lakin bu yaşananlar halkın mukadderatı değil ve AK Parti’ye boyun eğmediğimiz üzere AK Parti’nin üzerinde yükseldiği sisteme de boyun eğmeyeceğiz. “Nefes alma” beklentisi ile Erdoğan’sız yeni bir AK Parti sistemine de razı gelmeyeceğiz.
‘NEOLİBERALİZME VE FAŞİZME KARŞI ÇABAYI BİR BÜTÜNLÜK İÇİNDE ELE ALMAK GEREKTİĞİNİ SÖYLÜYORUZ’
Bu atmosfer içerisinde Halkevleri’ni nerede konumlandırıyorsunuz? Nasıl bir siyaset izleyecek Halkevleri?
Tarif ettiğimiz kriz tablosunda kendimizi konumlandırdığımız yer, neoliberalizme ve faşizme karşı direnişin barikatlarıdır. Barikatı, direnişin bütün biçimlerini içeren bir metafor olarak kullanıyorum. Bu Halkevleri’nin kendine çizdiği dar hudutların adresi değil. Sosyalist bir programa gerçeklik kazandırmanın, devrimci siyasetin ve birebir vakitte solun birliğinin adresi de bu barikat.
Genel heyetimizde isyanların ve direnişlerin birbirini izlediği, egemenlerin kapitalizmin krizine tahlil üretemediği bu periyodun, halkın savunmada kaldığı değil, kendi kurtuluş gayretini bütün ezilenlerin, ezilen ulusların, cinsiyetlerin ve tabiatın kurtuluşu ile bütünleştirdiği bir sosyalist atak devri olması gerektiğini söylemiştik. Sermayenin yarattığı çöküntü karşısında her alanda toplumsallaştırma prensibi ile hareket etmeli, bizden çalınanları geri almalı, ülkemizi tekrar inşa etmeliyiz. Islahat mümkün değil, bize ihtilal lazım. Fahiş faturalar ve kış ortasında karartmalarla yaşadığımız güç krizi, hastaneleri hekimsiz bırakıp hastaları muayene için sıra bile alamaz hale getiren, sıhhat işçilerini isyan ettiren sıhhat krizi, çöken eğitim sistemi, artık işçileri göçe iten barınma krizi, besin krizi ve daha pek çok örnek bunu anlatıyor.
‘Sosyalist atak’ elbette bir iktidar uğraşıdır. Bu da hükümet değişikliğiyle yetinmeyen, onu da içeren fakat ülkemizde faşizmin bütün kurumsal yapısıyla yıkılmasını hedefleyen bir gayrettir. Siyasette gündelik gayret ile stratejik maksatlar ortasında bir bağ kuramadığınızda, yalnızca birine odaklandığınızda savrulmak ya da siyasetsiz kalmak kaçınılmaz. Bu nedenle neoliberalizme karşı çaba ile faşizme karşı çabayı bir bütünlük içinde ele almak gerektiğini söylüyoruz.
Neoliberalizme ve faşizme karşı direnişte personel sınıfını, halkı bağımsız bir siyasal güç haline getirmek devrimcilerin iradi müdahalesini gerektiriyor. Muazzam bir toplumsal hoşnutsuzluk ve alttan alta kaynama var ancak zaten hareketler elbette kâfi değil. Devrimcilerin mahallelerde, personel havzalarında, işyerlerinde, yerleşkelerde sosyalist bir programı savunurken, sistem siyasetinin seçime odaklanan sabır telkinleri karşısında direnişin mümkün olduğunu gösteren bir devrimci hareket çizgisini örgütlemesi ve bunun örgütlerini kurması gerekiyor. Biz Halkevleri olarak deneyimimizi, birikimimizi, imkanlarımızı bunun için seferber edeceğiz. Devrimcilerin bulunduğu yerde halk, itirazını ve talebini lisana getirmek için seçimi beklemek zorunda olmadığını, legal militan çabalarla haklarını alabileceğini, taarruzlar karşısında savunmasız olmadığını görecek. Mamak’ta Alevi kurumlarını maksat alan taarruzlar ve Erdoğan’ın cemevi ziyareti karşısında açıkçası berbat bir imtihan verdik. Bu kadar birlik tartışmasının, bu kadar direniş ve uğraş davetinin ortasında bağıra bağıra gelen hücum karşısında tesirli bir pratik ortaya konmadı. Çuvaldızı kendimize batırıyoruz ve diyoruz ki, bulunduğumuz hiçbir mahallede gericiler, faşistler ellerini kollarını sallaya sallaya dolaşıp kurumlarımızı, komşularımızı, halkımızı gaye alamaz. Bu iradeyi ortaya koyacağız. Siyaset sahnesinde kendisine bir mecnun gömleği üzere giydirilen seçmen kimliğinin ötesine geçecek. Tehditler karşısında sinmeyecek, uğraşa hazırlanacak. Seçimlere de kolay birer seçmen olmanın ötesine geçerek gidecek. Tahminen sonlu sayıda pratik ortaya çıkarabileceğiz fakat hoşnutsuzluğu ve arayışı büyüyen geniş kesitlere ilham veren, örnek olan, misal pratikleri tetikleyen örnek gayretler olacak bunlar. Önümüzdeki krizli ve çatışmalı süreçte halkı adressiz ve savunmasız bırakmamak, direniş eğilimlerini tertip içi saflaşmalara kurban vermemek fakat bu türlü mümkün olacaktır.
Bir müddettir HDP ve altı sosyalist örgütün ortak çaba yerleri üzerine yaptığı görüşmelerin bir parçasıydınız. Dün, bu paydaşlık yeri üzerine bir deklarasyon da yapıldı lakin yer almadınız. Sizi bu masadan ayrılmaya iten ne oldu?
Sol, sosyalist, anti-faşist güçler ortasında ortak hareket arayışları uzun müddettir var. Az evvel detayıyla bahsettiğimiz kriz ve siyasal çatışma şartları bunu bir muhtaçlık olarak dayatıyor. Biz de bu gereksinimi lisana getirdik ve 2021’in bahar aylarından bu yana bir dizi görüşme trafiğinde yer aldık.
HDP’nin davetiyle ocak ayında sekiz örgüt bir ortaya gelip, ülkenin içinde bulunduğu şartlar karşısında, “Türkiye’nin demokratik, sol, sosyalist ve devrimci güçlerinin geniş bir uğraş iştiraki sağlaması gerektiğine inanıyoruz” demiş, ortak uğraş yerlerini çoğaltma, güçlendirme ve bu paydaşlığı Türkiye’nin bütün demokratik, sol, sosyalist ve devrimci güçlerini kapsayacak biçimde genişletme amacını ortaya koymuştuk. Kamuoyunda ilgi yaratan bu birlikteliği ‘seçimleri de görecek bir gayret ortaklığı’ olarak tanımlasak da bunun bir ‘seçim ittifakı’ olmadığını vurgulamıştık.
Ne var ki, birlikteliğimiz ortak çaba tabanlarını güçlendirme manasında kayda bedel sonuçlar üretemedi. Elbette örgütlü muhalefet güçlerinin merkezi iştiraklerinin toplumsal çabalar düzleminde birebir izdüşümünün olmasını beklemiyoruz. Fakat var olanı güçlendiren bir münasebet kurulabilirdi. Neoliberal yıkımın işçilerin hayatına yansımaları karşısında, İslamcı gericiliğin tırmandırılması karşısında, kontrgerilla hareketliliği karşısında ortak gayret fikrini, yerini, pratiğini güçlendiren bir tesir yaratılmadı. Kimse bu gereksinimleri yadsımıyor elbette lakin birlikteliğimiz yola çıkıştaki amacına uygun bir misyon üstlenemedi. Kendi sorumluluğumuzu da üstümüzden atmadan söylemeliyim ki, böylesi bir alaka kurulmadı. Halkı bu süreçte tertip içi saflaşmaya mahkûm etmeyecek bir öbür adres yaratma savı da değerli. HDP kendi başına esasen bir adres lakin bunun ötesinde bir inisiyatif almaktan bahsediyoruz. Az evvel kelam ettiğimiz toplumsal gayretler tabanına müdahale zayıf kalınca bu türlü bir inisiyatif de gelişemiyor.
Nihayetinde birlikteliği oluşturan örgütlerin kıymetli bir kısmının siyasi parti olması, önceliklerimizde birtakım farklılıkların oluşmasını da beraberinde getirdi. Birliktelik, başka gayelerde kayda kıymet bir pratik de ortaya konamayınca giderek bir seçim ittifakına daraldı. Biz Halkevleri olarak bir seçim örgütü değiliz, seçimlere kör de değiliz, seçimlerin bir değeri olduğunu biliyoruz lakin çabamızın odağına seçimi koymuyor, gayretimizi seçim düzlemine daraltmıyoruz. Seçimlere dönük şimdiden köşeli bir tavırdaki açıklamayı, seçimlerin hangi şartlarda gerçekleşeceği şimdi netleşmemişken, kendimiz açısından gerekli bulmuyoruz. Bu durumda da kamuoyuna yeni bir seçim ittifakı ilanı olarak yansıyan dünkü açıklamada yer alamayacağımızı dostlarımıza evvelden bildirdik.
Yine dostlarımıza da bildirdiğimiz üzere bu birliktelikte artık yer almayacak olsak da neoliberalizme ve faşizme karşı direnişte dost örgütlerimizle bundan sonra da omuz omuza olmaktan geri durmayacağız. Yola çıkarken ortaya koyduğumuz ortak uğraş tabanlarını güçlendirmek ve solun en geniş birliğini sağlamak için çalışma misyonu hala omuzlarımızda.
‘SOL GÜÇLERİN, ANTİ-FAŞİST GÜÇLERİN YAN YANA DURMA, BİRBİRİNİ YALNIZ BIRAKMAMA GEREKSİNİMİ VAR’
Bu masa dışında da çeşitli sosyalist örgütler ortasında birlikte uğraş tabanları tartışılıyor. Bir birliktelik daha kuruldu. İki birlikteliğin yan yana gelmesi gerektiğinden kelam edenler oldu. Sosyalist hareketteki bu arayış hakkında ne söylersiniz?
Biz örgütlü muhalefet güçleri olarak öznel kısıtlarımızı biliyoruz. Bu basitçe örgütsel yapılarımızı yan yana getirerek giderebileceğimiz kısıtlar da değil. Türkiye emekçi sınıfının iktidar çabasını verecek örgütsel ve programatik bağlardan büyük ölçüde yoksunuz. Bunun bir örgütler ortası birlik sorunu değil, bir yine inşa sorunu olduğunu söylüyoruz.
Ancak faşist iktidar karşısında örgütlü sol güçlerin, anti-faşist güçlerin yan yana durma, birbirini yalnız bırakmama muhtaçlığı var. Ne faşizmin yalnızca Kürt hareketini bastırmak için değil, Türkiye toplumunu teslim almak için özel olarak amaç aldığı HDP’nin objektif durumunu yok sayabiliriz, ne de sosyalistlerin siyasal varlığını ve misyonunu küçümseyebiliriz. İşin doğrusu, farklı ayrı ele alınması gereken muhtaçlıkları birbirine karıştırmadan, Türkiye’nin bütün demokratik, sol, sosyalist ve devrimci güçlerini kapsayacak bir birliktelik tanım edebilmek. Bütün birlik muhtaçlıklarını seçim ittifakının izdüşümünde aramak, tersten halk direnişlerinde farklı sandık tercihleri nedeniyle ayrışmalar da yaratabiliyor. Anti-faşist güçlerin omuz omuza vereceği birlik gayretlerinin da seçim ittifakları tabanından farklı ele alınması gerekiyor. Bu manada sorumluluğumuz sürüyor ve sorumluluk alacağız da. Birebir anda farklı yan yana gelişleri başarabilmeliyiz. Gerçekçi olmak gerekirse seçim düzlemi kıymetli bir belirleyen lakin siyasal çabanın tek gerçekliği değil, gerçeklik ondan ibaret değil. Seyahat bunu göstermişti, faşizm gösteriyor, önümüzdeki çatışmalı süreç gösterecek.
Tekrarlayalım, biz bu süreçte öncelikli olarak neoliberalizme ve faşizme karşı direnişin barikatlarını örgütleyecek ve ‘Direnişte birleşelim’ davetini sürdüreceğiz. Bunu, siyasetin seçimler üzere başka gerçeklerine ve dostlarımıza sırtımızı dönerek yapmayacağız. Fakat seçim tavrımızı da, ittifak siyasetimizi de devrimci siyasetin gerekleri doğrultusunda belirleyeceğiz. (HABER MERKEZİ)