DUVAR- Jeoloji Mühendisliği Öğretim Üyesi ve Sarsıntı Araştırma ve Risk İdare Merkezi Müdürü Dr. Alican Kop, kentin Doğu Anadolu Fay Sınırı’nın, Gölbaşı-Türkoğlu segmentinde yer aldığını, bu segmentte 509 yıldır büyük bir sarsıntı yaşanmadığını belirten Kop, “Geçmişte de 7’den büyük yahut 7 civarında zelzele üretmiş olan bu segmentin her an 7 ve civarında bir sarsıntı üretme olma mümkünlüğü var” dedi.
Maraş’ın Dulkadiroğlu ilçesinde 26 Temmuz’da 4.4 büyüklüğünde zelzele meydana geldi. Sarsıntının merkez üssü Tevekkelli Mahallesi’ne yakınındaki Necip Fazıl Kent Hastanesi’nde kısa periyodik panik yaşandı. Kimi sıhhat çalışanları, hasta ve hasta yakınları hastane bahçesine çıktı. Bu zelzelenin akabinde bölgede 37 sarsıntı daha yaşandı.
Kop, zelzelelerin Doğu Anadolu Fay Sınırı’nın Gölbaşı-Türkoğlu segmentinde münferit olarak meydana geldiğini söyledi. Birinci zelzeleden sonra yaşanan öteki sarsıntıların oluşmasının olağan olduğunu kaydeden Kop, bunların bir mühlet sonra hem büyülükleri hem de sıklıkları azalarak sönümleneceğini söyledi. Bu nedenle vatandaşların bu artçı sarsıntılardan korkmaması gerektiğini aktaran Dr. Öğretim Üyesi Alican Kop, “Bu olağan bir süreç, hatta bu 3- 4 ay kadar sürebilir. Lakin olduğu yer çok kıymetli, Gölbaşı-Türkoğlu segmenti. Bu segment, Kahramanmaraş’ın en büyük sarsıntı kaynağı, zira bu segment 509 yıldır zelzele üretmemiş bir segment. Biz yıllardır söylüyoruz ve birçok yer bilimci de bu segmenti Türkiye’deki en kıymetli sismik boşluklardan biri olarak tanımlıyordu. 1114 ve 1513 yıllarında zelzele üretmiş bu segmentin 1513’ten beri sarsıntı üretmediğini biliyoruz. Münasebetiyle da bu sarsıntı olmadan evvel de söylüyorduk bu segment üzerinde her an 7 ve civarında zelzele olma mümkünlüğü var. Bu zelzele, onu tetikleyen yahut onun öncüsü formunda yorumlanacak bir sarsıntı değil lakin o segment üzerinde he an her saniye 7 civarında sarsıntı olma mümkünlüğü aslında vardı ve bugün de maalesef o mümkünlük devam ediyor” diye konuştu.
‘4 BÜYÜKLÜĞÜNDEKİ ZELZELENİN GÜÇ BOŞALTAMASI MÜMKÜN DEĞİL’
Dr. Öğretim Üyesi Alican Kop, halk ortasında küçük çaptaki sarsıntıların facialarla sonuçlanabilecek sarsıntıları engellediği ve ötelediği üzere algının da gerçek olmadığını vurgulayarak, şöyle devam etti:
“Bu küçük şiddetli zelzelelerin büyük sarsıntıları önlediği algısı yanlışsız değil. Zira sarsıntılardaki hem yıkıcılık hem de büyüklük logaritmik olarak değişiyor. Örneğin; biz 5 büyüklüğündeki zelzelenin yıkıcılığını 1 olarak kabul ediyoruz, 6 büyüklüğündeki sarsıntı onun 10 katı, 7 büyüklüğündeki sarsıntı onun 100 kat, 8 büyüklüğündeki zelzele ise 1000 katı. Münasebetiyle 4 büyüklüğündeki bir zelzele 7 büyüklüğündeki sarsıntının gücünü boşaltabilmesi mümkün değil. Bunun üzere tıpkı anda tıpkı noktada yaklaşık 1000 tane sarsıntı olması gerekiyor. Yani bu mevzu hakikat değil.”
‘HASTANE YERİ MAKUS VE FAY ÇİZGİSİNE YAKIN’
26 Temmuz’daki sarsıntının en çok hissedildiği Necip Fazıl Kent Hastanesi’nin sarsıntının merkez üssüne yakın olduğunu kaydeden Kop, “Fay; Gölbaşı’ndan çıkıyor, Balkar’dan göllerin çabucak yanından Kartal köyüne yanlışsız geliyor. Kartal köyünün çabucak doğusunda Uzunalan var. Uzunalan’dan geçip Çiğli köyüne, Tevekkelli, Öksüzlü, buradan Türkoğlu’na kadar devam ediyor. Aslında fay oradan geçiyor, fayın kırığı orada. Kent Hastanesi de oraya hayli yakın pozisyonda, oraya yaklaşık 3- 3,5 kilometre üzere bir uzaklığı var ve o alanlardaki taban özellikleri çok değerli zira Kent Hastanesi’nin olduğu alandaki taban hayli berbat. Yani hem alüvyonlar var, onun altında da kaya olarak bozuşmuş kayalar var. Yani bunlar çok sağlam kayalar değil. Yer de çok makûs bir yer olduğu için bunlar zelzelenin tesirini büyütebiliyorlar. Bu nedenle de Kent Hastanesi’nde bu çok fazla hissedildi. Bu, oradaki yerin kötülüğünden kaynaklanıyor. Yeniden tıpkı halde Tevekkelli civarında da yüzeyde alüvyonlar ve onların altında bozuşmuş kayalar var. O yüzden de taban makus olduğu için zelzelenin tesirini büyütüyor” tabirlerini kullandı.
‘EYLEM PLANLARININ YÜZDE 46’SI GERÇEKLEŞTİRİLDİ’
Kahramanmaraş’ın zelzeleye yönelik hareket planlarının yüzde 46’sının gerçekleştirildiğini lisana getiren Alican Kop, şu tabirleri kullandı:
“Şu anda rastgele bir kentin sarsıntıya hazır olduğunu söylemek mümkün değil. Bu kapsamda Kahramanmaraş’ta tabi ki hazır değil. Lakin bu bahisle ilgili Türkiye’de çok önemli bir çalışma başlatıldı. Vilayet Afet Risk Azaltma Planı oluşturuldu, bu hususta Kahramanmaraş da pilot vilayetti ve birinci bu çalışmalar başladı. Şu anda afetlere ait hasarı azaltmak için, önleyebilmek için yapılması gereken aksiyon planlarının yüzde 46’sının gerçekleştiğini görüyoruz. Kahramanmaraş bu mevzuda öteki vilayetlere nazaran çok daha önde bir pozisyonda. Lakin gözden kaçan bir sürü konu var. Örneğin Kahramanmaraş’ta zayıf tabanlarda yüksek katlı yapılaşmadan kesinlikle uzaklaşmak gerekiyor, bu bahse dikkat edilmediğini görüyoruz. Yeniden Kahramanmaraş’ta sıvılaşma dediğimiz, zayıf yerlerde yer altı suyu da varsa binaların çok kaliteli olması sarsıntıya karşı bir tedbir olmuyor. Zira bu durumda yer su üzere davranıyor ve binaların su içerisinde olduğunu düşünün. 1999 zelzelesinde bunun örnekleri gözlendi, binalar devrilebiliyor, batabiliyor. Bu çeşit alanlarda yüksek katlı yapılaşmada uzak durulması konusunda şimdi çok önemli şeylerin yapılmadığını görüyoruz maalesef.” (HABER MERKEZİ)