Hakan Okçal
JAPONYA BAŞBAKANI YOSHİHİDE SUGA BİDEN I ZİYARET ETTİ
Joe Biden ın Washington da Anadolu Yakası Escort yüzyüze ağırladığı birinci yabancı konuğu Japonya nın Başbakanı Yoshihide Suga oldu ABD liderleri misyona birinci başladıklarında devlet gelenekleri gereği birinci evvel en kıymet verdikleri müttefik ülkelerin önderini ağırlarlar Bu konuk Ataşehir Escort ekseriyetle geçmişte İngiltere Almanya yahut Kanada başbakanı üzere batı ittifakının önderlerinden biri olurdu Biden bu defa Japonya Başbakanı’nı Beyaz Saray da ağırlamakla dosta düşmana birinci sırada kıymet verdiği ülkenin ve Kadıköy Escort coğrafyanın hangisi olduğunu kuşkuya yer bırakmayacak biçimde göstermiş oldu
Japonları ziyadesiyle onurlandıran bu ziyaret sırasında Biden la dış siyaset alanında tecrübesi pek bulunmayan Suga ortasında güzel bir kimyanın oluştuğundan kelam Bostancı Escort ediliyor Ziyaret sonrasında Biden Japon muhatabını artık Yoshi diye çağırmaya başlamış Tıpkı Reagan ın Gorbi demesi üzere
16 Nisan da bir ortaya gelen iki önderin gündemi yüklüydü Listenin başında kuşkusuz Çin vardı Gündemde ayrıyeten ABD Japonya ittifak münasebetleri Kuzey Kore tehdidi Hint Pasifik bölgesinin güvenliği Covid 19 la global seviyede gayret yeni teknolojiler ve etraf problemleri üzere bir dizi değerli mevzu da yer alıyordu
Biden Suga buluşması öncesinde 12 Mart ta elektronik ortamda gerçekleştirilen Quad Asya nın NATO su olarak isimlendirilen Dörtlü Güvenlik Diyalogu toplantısında iki önder Hindistan Başbakanı Narendra Modi ve Avustralya Başbakanı Scott Morisson la bir ortaya gelerek Hint Pasifik bölgesindeki Çin tehdidini görüşmüşlerdi Daha sonra ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken ve Savunma Bakanı Lloyd Austin Çin le kelam düellosunun yaşandığı Alaska toplantısından evvel Tokyo yu ziyaret ederek Trump devrinde yapılmayan 2 2 güvenlik istişarelerine yine işlerlik kazandırmışlardı Biden ın Suga yla görüşmesi Trump devrinde rencide edilen ABD nin Asya Pasifik bölgesindeki en değerli müttefiki Japonya nın gönlünü alma ve ittifak münasebetlerini yine canlandırma eforunun son dokunuşu olarak görülebilir ABD nin Japonya topraklarında karşılıklı işbirliği ve savunma mutabakatı uyarınca 55 bin askeri bulunuyor
Biden Suga görüşmesi bölgede giderek baskıcı bir siyaset izleyen Çin e açık bildiriler içeriyordu Basın toplantısında Biden Çin in tehdidi altındaki Japonya nın egemenlik haklarını ikili ittifak münasebetinin gereği kararlılıkla savunmaya devam edeceklerini belirtti Japonya nın Doğu Çin Denizi ndeki Senkaku Çin için Diaoyu adaları üzerindeki egemenliğini kabul etmeyen Çin son bir yıl içinde bu adaların karasularına en az on sefer savaş gemilerini sokarak Japonya ya meydan okumuş bulunuyor Çin ayrıyeten Japonya tarafından birebir bölgede ilan edilen ADIZ i Air Defence Identification Zone Hava Savunma Kimlik Bildirim Sahası tanımayarak bu saha içinde savaş uçaklarını uçuruyor Ve Çin son olarak bu ay başında ABD nin büyük bir askeri üssünün bulunduğu Japonya nın Okinawa adasının yakınlarına nükleer yeteneğe sahip bir donanma filosu göndererek gövde gösterisi yaptı
İki başkan ayrıyeten Doğu ve Güney Çin Denizi nde Çin den kaynaklanan meydan okumaları Kuzey Kore tehdidini ve açık bir Hint Pasifik bölgesinin değerini ele aldıklarını açıkladılar Suga basın toplantısında Tayvan Boğazı’ndaki barış ve istikrarın ehemmiyetine vurgu yaptı Bu 1969 yılından bu yana Çin in vatan toprağı olarak gördüğü Tayvan a dolaylı olarak da olsa yapılan birinci atıf olması bakımından kıymetliydi Üstelik Biden Suga görüşmesinden daha birkaç gün evvel ortalarında nükleer kapasiteye sahip uçakların da bulunduğu 25 savaş uçağından oluşan bir Çin hava gücü Tayvan kıyılarını adeta yalayarak geçmiş ve bağımsızlık yanlısı Tayvan idaresine göz dağı vermişti Suga basın toplantısında bu hususlarda Çin le samimi bir diyaloga ihtiyaç duyulduğunu belirtti Biden Suga görüşmesinde iki başkanın Çin deki insan hakları ihlallerini de konuştukları tabir ediliyor
İki önderin görüşmesinde Covid salgınına karşı küresel seviyede dayanak sağlanması etraf meselelerine karşı ortak tavır alınması ve başta 5G bağlantı altyapısı olmak üzere yapay zeka kuantum bilişimi üzere Çin in atılım yaptığı yeni teknoloji alanlarında da işbirliği yapılması hususlarında mutabık kalındı Bu çerçevede 5G ağları için ABD 2 5 milyar dolar Japonya 2 milyar dolar kaynak ayırma taahhüdünde bulundular İki ülke geleceğin dünyasının altyapısını teşkil edecek 5G ağlarında Çin in inhisar haline gelmesini istemiyor Buluşmadan bir müddet sonra ABD Covid salgını nedeniyle büyük problemlerle karşılaşan Çin Komünist Partisi’nin alaya aldığı Hindistan a tıbbi materyal göndermeye başladı ABD Quad ortağını yalnız bırakmak istemedi
Biden geçen yıl ertelenen Tokyo Olimpiyatları’nın bu yaz gerçekleştirilmesi konusunda Japonya ya dayanak verdiğini belirtti Bu olimpiyatların devam eden pandemi ortamında gerçekleştirilmesi konusunda milletlerarası takviye arayan Japonya ya yapılan değerli bir jestti Lakin görüşme öncesi Suga nın Biden ı olimpiyatlar için Tokyo ya davet edeceğine ait basında yer alan haberleri doğrulayacak bir bilgi kamuoyuna yansımadı Muhtemelen 79 yaşındaki Biden Covid salgını müddetince temaslarını taban seviyede tutmak istiyor 72 yaşındaki Suga nın Washington a gelmeden evvel aşılarını tamamladığı konusunda ABD basınına bilgi verilmişti
Biden Suga basın toplantısının çabucak ardından Çin in Washington Büyükelçiliği’nden zehir zemberek bir açıklama yapıldı Pekin idaresi ismine konuşan diplomatik temsilcilik Biden ve Suga nın ortak açıklamasının ikili alakalara olduğu kadar bölgesel barış ve istikrara da ziyan verdiğini argüman ederek Tayvan Hong Kong ve Sincan ın Çin in içişleri olduğunu kaydetti Bunlar Çin in bilinen telaffuzları
BİDEN SUGA MUTABAKATINDA GÖZE ÇARPAN EKSİKLER VE TAVIR FARKLARI
İki önderin görüşmelerinde çabucak hemen her bahse değinilmiş olmasına karşın Biden idaresinin Trump ın çekildiği Trans Pasifik İştirak TPP özgür ticaret mutabakatına tekrar katılma isteğinden kelam edilmemesi dikkat çekti Obama devrinde büyük uğraşlarla oluşturulan TPP nin liderliğini ABD ayrıldıktan sonra Japonya üstlendi Mevcut haliyle Kapsamlı ve İlerici Trans Pasifik Ortaklık olarak isimlendirilen kelam konusu muahede Çin öncülüğünde kurulan Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık ı RCEP Regional Comprehensive Economic Partneship ABD nin iştiraki olmadan dengeleyemez Trump siyasi aktör olarak artık sahnede olmasa da Trumpizmin hala tesirini sürdürüyor Trumpizm içeride ırkçı popülist sağa aradığı uzun soluklu kanı sağladığı üzere dışarda da özgür ticarete karşı telaffuzlarıyla milletlerarası ekonomik sistemin üzerinde koyu bir gölge oluşturuyor ABD seçmeni için özgür ticaret muahedeleri iş ve aşının elinden alınması manasına geliyor Bu yüzden Biden yoğurdu üfleyerek yiyor Trans Pasifik iştirake dönmesi anlaşılan vakit alacak
Biden Suga görüşmesinde Çin deki insan hakları sıkıntılarının konuşulduğunun bildirilmesine karşın başkanların açıklamalarında Hong Kong ve Sincan a direkt atıf yapılmadı Çin buna karşın gerekli bildirileri almış olacak ki Bunlar benim içişlerim karışamazsınız formunda her zamanki reaksiyonunu gösterdi Halbuki ABD ile Japonya ortasında bu hususta çok temel bir fark var ABD öbür kimi batılı müttefikleriyle birlikte bu hususta çok açık bir hal takınırken ve Çinli yetkililere yaptırım uygularken Japonya en kıymetli ticari partneri olan Çin i insan hakları konusunda karşısına almak istemiyor Suga tarafından tabir edildiği üzere Çin le samimi ve açık bir diyalog içinde olmayı tercih ediyor Japonya için ticari çıkarlar daha önde geliyor Tıpkı tavır Güney Kore bakımından da geçerli
Biden ın son Ermeni soykırım açıklamasına bir de bu mercekten bakmak lazım ABD küresel ölçekte insan hakları bayraktarlığı yaparken ve Çin i Sincan da Uygurlara soykırımla suçlarken Biden dan Ermeni soykırım açıklaması yapmamasını beklemek gerçekçi değildi
Biden ve Suga Tayvan Boğazı nda barış ve istikrarın korunması Güney Çin Denizi nde güvenliğin sağlanması ve Hint Pasifik bölgesindeki ticaret yollarının açık tutulması üzere hususlarda mutabık kaldılar Bunlar ABD nin öteden beri savunduğu şeyler Japonya Abe periyodunda anayasasını yeni bir yoruma tabi tuttuktan sonra bu alanda daha öne çıkan bir tavır almaya başladı Quad oluşumu Çin in oldu bittilerine ve baskıcı siyasetlerine set çekmek için saflarını sıklaştırıyor Ancak ortada bir de Çin gerçeği var Çin beklenenden çok daha süratli bir biçimde askeri gücünü artırıyor Tayvan Boğazı nda ve Güney Çin Denizi nde ABD artık hareket etmekte zahmet çekiyor Kimi ABD li uzmanlar ABD nin Pasifik teki asli çıkarlarının müttefik ülkeler Japonya ve Güney Kore nin savunulmasıyla sonlu olduğunu Tayvan ve Güney Çin Denizi nde Vietnam Endonezya Filipinlerin güvenliği ve bu denizin açık tutulmasının ikincil ehemmiyette olduğunu ABD nin bu bölgede istenmeyen riskler almaması gerektirdiğini vurguluyorlar Bunlar şu anda akademik seviyede tabir edilen görüşler ancak muhakkak bir hissiyatı yansıtması bakımından dikkat cazibeli ABD şu anda inandırıcılığını sorgulatmak istemez Bundan ötürü bölgedeki taahhütlerinden U dönüş yapması mümkün değil Lakin Çin le yaşanabilecek önemli bir kriz durumunda kendisini ne ölçüde ateşe atmak isteyeceği de sorgulanmalı
MOON JAE İN DE BİDEN I ZİYARET EDECEK
Biden bu defa Suga dan bir ay sonra Güney Kore Cumhurbaşkanı Moon Jae in i Washington da ağırlayacak Güney Kore de Japonya üzere ABD nin ikili mukaveleyle savunma taahhüdünde bulunduğu bir müttefiki Bu ülkede 28 bin 500 ABD askeri bulunuyor Güney Kore Japonya dan farklı olarak Quad üyesi değil Japonya üzere Çin le çok yakın ekonomik ticari alakaları var Xi Jinping idaresinde Çin Güney Kore bağları ABD nin THAAD termal yüksek irtifa saha savunma sistemi füzelerini konuşlandırmasına kadar Kuzey Kore ile bağlantılarını gölgede bırakacak kadar gelişmişti Kuzey Kore zaafı nedeniyle Güney Kore nin Quad a katılarak Çin i karşısına alması mümkün değil
Moon Jae in in Washington ziyareti ABD açısından Trump devrinde rencide edilen Güney Kore ile ittifak bağlantılarının yine rayına oturtulmasına ve Çin karşısında Asya Pasifik bölgesinde safların sıklaştırılmasına hizmet edecek Lakin Moon bakımından Güney Kore nin öncelikleri biraz farklı Moon Jae in birkaç gün evvel New York Times gazetesine verdiği mülakatta öncelikleri hakkında tereddüt bırakmayacak formda Biden a Kuzey Kore ye yönelik ABD siyasetine ince ayar verilmesi ve bir an evvel Kuzey Kore yle direkt görüşmelere başlanması davetinde bulundu ABD de esasen bunu yapmak istiyor ancak Kuzey Kore ile anlayışları çok farklı Kuzey Kore yaptırımların kaldırılmasını görüşmeler için ön koşul olarak görüyor Nükleer silahsızlanmayı ise ilkesel olarak kabul ediyor lakin bunun karşılıklı olmasını istiyor Bunlar Biden idaresinin anlayışıyla taban tabana zıt konumlar Biden idaresi işbaşına geldiğinden bu yana Kuzey Kore nin tek istikametli olarak nükleer silahlardan arındırılmasına vurgu yapıyor Çünkü bu ülkenin elindeki nükleer başlık ve füze kapasitesi yalnızca Güney Kore ve Japonya için değil ABD için de yaşamsal bir tehdit oluşturuyor Halbuki sahip olduğu nükleer silahları rejimin bekası için vaz geçilmez bir teminat olarak gören Kuzey Kore tek taraflı olarak nükleer silahsızlanmayı kabul etmeyeceğini tekraren ve en tehditkar sözlerle açıkladı
Ortada çok bilinmeyenli çok aktörlü bir sorun var Üstelik denklemde Çin e rol verilmedikçe bu mevzuda uzaklık sağlanması olanaksız ABD ve Çin her alanda giderek sertleşen bir çatışma içindeyken Kuzey Kore üzerinde işbirliği yapabilecekler mi Biden bakalım alışılmış telaffuzların dışına çıkarak Moon la görüşmesinde ikna edici bir yol haritası sunabilecek mi
Emekli Büyükelçi