Güney İngiltere’deki Salisbury kentinin kuzeyinde bulunan Stonehenge, hakkında üretilen yüzlerce teoriyle dünyanın en çok ilgi çeken kalıntılarından biri. Tertipli olarak sürdürülen birçok araştırma, yapının hangi devirde kimler tarafından ve hangi maksatla inşa edildiğini belirlemek için bugüne dek pek çok farklı bilgiyi açığa çıkardı.
Yayınlanan son saha araştırması ise Stonehenge yakınlarda, her biri yaklaşık 2,4 metre genişliğinde olan yüzlerce çukuru ortaya çıkardı. Araştırmada, hafriyat alanının yüzey altını görebilmek için ‘elektromanyetik indüksiyon’ ismi verilen bir teknolojinin yardımına başvuruldu. Bu sistemle, yüzey altında kalan çukurların binlerce yıl evvel beşerler tarafından açılmış olduğu kesin olarak doğrulandı. Şimdi çukurların hangi emelle kullanıldığı tam olarak bilinmese de bir tapınak fonksiyonu gördüğü düşünülen Stonehenge’deki uzun vadeli merasim yapılanmasıyla irtibatlı olduğu düşünülüyor.
Taş Devri’ne ilişkin yapının inşa edildiği tarih günümüzden 5 bin yıl öncesine işaret ederken, bulunan çukurlar 8 bin yıl öncesine tarihlendiği için, taş anıttan çok daha eski bir periyoda ilişkin. Stonehenge ve Avebury Dünya Mirası Alanı’nda çalışan arkeolog Nick Snashall, “Araştırma takımı, yeni jeofizik araştırma tekniklerini katman çıkarma ve nokta atışı kazılarla birleştirerek, Stonehenge yerinde şimdiye kadar keşfedilen en eski insan faaliyeti delillerinden kimilerini ortaya çıkardı. Kuzeybatı Avrupa’da bulunan en büyük Erken Mezolitik çukurun keşfi, bu alanın, birinci taşların dikilmesinden binlerce yıl evvel avcı-toplayıcı topluluklar için özel bir yer olduğunu gösteriyor” diyor.
ON BİN YIL EVVEL KAZILAN ÇUKURLAR VAR
Bu çeşit 2,4 metreden daha geniş oval çukurlara nadir rastlansa da Stonehenge ve yakındaki Durrington Walls Henge etrafında alışılmadık halde ağırlaşmış görünüyorlar. Son araştırma dahilinde kullanılan jeofizik sensörleri ve saha hafriyatları, 2,5 kilometrekarelik bir alanda 415 büyük çukur bulunduğunu ortaya çıkardı. Çukurlardan 9 tanesi kazıldığında, bunlardan 6 adedinin çok eski insanlarca yapıldığı, 2 adedinin doğal olaylar sonucunda oluştuğu ve 1 adedinin ziraî bir çökelti olduğu anlaşıldı.
İnsan üretimi çukurlar M.Ö. 8 bin civarında Erken Mezolitik Çağ’dan M.Ö. 1300 dolaylarındaki Orta Tunç Devri’ne kadar uzanan bir tarih çerçevesi çiziyor. Çukurlardan en büyük ve eski olanı 3 metreden daha geniş ve yaklaşık 185 santimetre derinliğe sahip.
Birmingham Üniversitesi’nden tarihçi Paul Garwood, ”Gördüğümüz şey, vakit içinde kısa bir anın imgesi değil. Bilgilerimizde gördüğümüz izler, kazdığımız en eski ve en yeni tarih öncesi çukurlar ortasında geçen yedi bin yıllık vakit diliminde görüldüğü üzere, bin yıllara yayılıyor” diyor.
Yazının yepyenisi Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren/Derleyen: Tarkan Tufan)
