Hak emek özgürlük eşitlik sınıfsız ve sınırsız bir dünya için egemenlere karşı verilen uğraş dün cekic ve gul bir behzat c hikayesi izle de bugün de aralıksız devam ediyor Geçmişte sokaklar direnişin gayret alanın en kıymetli mekânlarıyken bugün sistem yanlısı yerlerin dizaynıyla bu alanların küçültülmesi yok edilmesi tahakkümün boyutunun hangi noktaya geldiğini göstermesi cezailer izle açısından değerli Artık direnişin yeri uçsuz bucaksız alanlarıyla toplumsal medyaya evrilmek üzere Güç ve tahakküm bağlantılarının de bu dijital kainatta yine şekillendirildiğini söylemek gerek Emeğin de dönüşüme uğradığı bu yeni chivas el rebano sagrado izle dünya nizamında sermayenin sömürü araçları hâkim kıymetleri ve teknoloji üzerinden yine üretiliyor Halbuki bilgi toplumu daha özgür daha eşitlikçi tekelleşmenin ayrımcılığın sömürünün önüne geçebilecek bir yapının nüvelerini içinde barındırıyor O chucky izle denli söz ediliyor
Ancak emeğin sömürüsü tahakküm yoksulluk gelir dağılımındaki adaletsizlik azalmadan devam ediyor Sesini çıkaran bunu yazıya şiire müziğe döken fotoğraflayan sinemasını çeken personel hareketlerini grevleri hak ciplak izle arayışlarını kayıt altına alan sanatkarların yapıtları direnişin belleğini oluşturuyor Bilhassa 12 Eylül 1980 darbesine kadar edebiyat alanında 1 Mayıs emek işçi üzerine yazılmış pek çok şiir var Darbeden sonra emek cruel summer izle üzerine yok denecek kadar az şiirin yazılması değişimin izlerini taşıyor Örgütlü olma anlayışının yıkılması klasik iş ve personel argümanlarının değişmesi bilişim çağında bilgi bağlantı üzere maddi olmayan emeğin belirleyici merkezsiz cyberpunk edgerunners izle yersiz örgütlenmesi emek algısının değişimine neden olsa da özünde hiçbir şey değişmiyor Sömürü köleleştirme devam ediyor Bugüne kadar yaşananları tekrar hatırlamak için şiir tarihimizde yazılan 1 Mayıs şiirlerine evvel de dahmer canavar jeffrey dahmer hikayesi izle Yaşar Nezihe ye kulak verelim
Ey işçi Bugün hür yaşamak hakkı seninken İşverenler o hakkı senin almışlar elinden Sa yınla edersin de tufeyli leri güçlü Kalbinde niye yok ona karşı dexter new blood izle yeniden bir kin diye sesleniyor 1923 yılında yayınlanan 1 Mayıs İçin isimli şiirinde Yaşar Nezihe Bu şiir 1 Mayıs için yazılmış birinci Türkçe şiir olmasının dışında bir bayan şairin direncini disney gallery star wars the book of boba fett izle hak arayışını gür sesle lisana getirmesi açısından da kıymetli Boynundan esaret bağını parçala kes at dizesiyle Yaşar Nezihe sırf sınıfsal gayrete verdiği ehemmiyeti göstermiyor tıpkı vakitte personel sınıfını örgütlü olmaya da davet ediyor Elbette bu gayrete onun cinsiyet eşitsizliğine dair uğraşı de dahil Esaretten kurtulmak tabirini bütüncül bir yaklaşım olarak düşünmek gerek
Sosyalist kanıya sahip olan Yaşar Nezihe personelin ve emeğin sömürülmesini Marksist fikrin emek gücü emek bedel teorisi çerçevesinde ele alır Zenginlere hisse verme yazıktır emeğinden dizesi gücünü sermayeden alan kapitalizmin kâr ilkesine karşı isyandır Esaret bağından kurtul seslenişi de kölelikten baskıdan sömürüden sefaletten kurtulmanın yolunun lakin bir ortaya gelerek ayağa kalkmak olduğunu açıkça söz eder Zira bu medeniyeti yükselten emek gücüdür
Nâzım Hikmet’in Açlık Ordusu Yürüyor isimli şiirinde Açlık ordusu yürüyor yürüyor emeğe doymak için ete doymak için kitaba doymak için hürriyete doymak için dizelerine rastlarız Emek sömürüsü ve yoksulluk gittikçe yaygınlaşmaktadır ülkemizde Fakat beklenen hoş günlere dair umut her daim yürürlüktedir Türkiye Emekçi Sınıfına Selam isimli şiirinde beklenen hoş günler hoş günlerimiz ellerinizdedir haklı günler büyük günler gündüzlerinde sömürülmeyen gecelerinde aç yatılmayan ekmek gül ve hürriyet günleri der Nazım Hikmet Bu şiirdeki ekmek ve gül vurgusu 1912 yılında ABD de bayan çalışanların başlattığı Ekmek ve Gül grevine göndermedir Bu grevin ekmek ve gül olarak isimlendirilmesinin nedeni 1908 de New York ta bir fabrikada çıkan yangında ölen 128 bayan personel için yürüyüş yapan on beş bin bayan çalışanın attığı ekmek istiyoruz gül de sloganıdır Ekmek ve gül direnişin isyanın emeğin ve umudun simgesi olmuştur artık
Nâzım Hikmet in bahsettiğimiz her iki şiiri de 1962 tarihinde kaleme alınmış Bundan bir yıl öncesinde 1961 de Cumhuriyet tarihinin en büyük birinci mitingi olarak tarihe geçen Saraçhane Mitingi yaşanmış Kaynaklara nazaran yüz bin civarında işçinin katıldığı bu miting emekçi hareketinde bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor ve sonraki yıllarda gelişecek uğraş ruhuna ivme kazandırıyor Mesela 28 Ocak 1963 te 170 personelin başlattığı Kavel kablo fabrikasındaki direniş her türlü baskıya rağmen büyük bir kazanımla sonuçlanır Grev hakkı olmayan çalışanlar Kavel Direnişi yle grev ve toplu iş kontratı hakkını kazanır Kavel Direnişi ne 1963 yılında birinci şiir kitabı ‘Kavel’i yayınlayan Hasan Hüseyin Korkmazgil de takviye verir İşime karım dedim karıma kavel diyeceğim ve soluğum tükenmedikçe bu doyumsuz dünyada güneşe karışmadıkça etim kavel grevcilerinin türküsünü söyleyeceğim Şiirin tarihine Kavel in türküsü de dahildir artık Şiirin hafızasındadır yaşanan tüm tanıklıklar
Direnme grev hak arama uğraşlarıyla birlikte göçükler grizu patlamaları üzere iş cinayetleri acılar vefatlar de yaşanmakta tüm bunlar da geçmektedir şiir tarihine 1965 yılının mart ayında Zonguldak Kozlu Ocağı nda madencilerin eşit fiyat talebiyle başlattıkları direniş kısa müddette başka ocaklardan gelen binlerce maden emekçisinin de iştirakiyle büyür Lakin bu direniş askerin müdahalesiyle sonlandırılır Askerler iki emekçiyi öldürmüştür Öldürülen emekçilerin cenazesi esnasında kente destek birlikleri gönderilmiş birçok maden çalışanı tutuklanmıştır Tüm bu yaşananlar Fazıl Hüsnü Dağlarca ya Zonguldak Ağıdı isimli şiiri yazdırır Şiirinde Bir kömür bir uzak bir kara bir derin ellerin yeraltında yitmiş kocaman ellerin Yıllarca çalışırsın gündeliğin on lira Açsın susar kuyular bağıra bağıra Ko yamyassı ayakların balçık toprağa girsin Kim yürürse öldürürler bilirsin Zonguldak meyyit iki gecede gecede canlı bir Zonguldak bir Türkiye bir aç Türkiye değil midir İlah yeryüzünündür bir hisse düşmez sana Sen yer altındasın Tanrısızsın anlasana der Onun şiiri yeraltından yeryüzüne sızan büyük açlığın yoksulluğun adaletsizliğin sesidir Onun şiiri susar bağıra bağıra
BİRLİKTE BAKMANIN DERİNLİĞİ
İlhan Berk in şiiri de kömür kokar İlhan Berk Zonguldak ta öğretmenlik yaptığı yıllar içerisindeki tanıklığını bir yarım asrın ipe dönmüş insanlarıyla düş görmeyen toprağıyla niyetli vakarlı dağıyla yaşanan kaderleri ümitleri buruk boyunlarıyla aktarır şiirine Kömür madeninde çalışan emekçilerin kara yazgısı kentin tüm dokusuna nüfus etmiştir Doğasıyla canlı cansız tüm varlıklarıyla birlikte ele alır buradaki burukluğu Toprağın altı paramparçadır o yüzden toprak düş görmez bu şiirde Zira insanı da düşü da paramparçadır Öyle beşerler gördüm ki Mevt peşlerine düşmeye korkardı Kılları uzamış hayvanların yanı sıra Ya kuyulara iniyorlar Ya kuyulardan çıkıyorlardı Kazmaları kürekleri lambalarıyla Ya beşerler üzere toprağın üstünde Ya köstebekler üzere toprağın altındaydılar
Şiirin tamamında maden personellerinin ekonomik durumuna değindiği üzere yaşadıkları şiddetli şartları kursaklarındaki bir modül kara somunla kuyularda vefatın bile korkacağı bir karalığı sırtlanarak çalışmalarını anlatır İlhan Berk İlhan Berk in toplumcu gerçekçi anlayışı benimsediği birinci periyotlarında kaleme aldığı bu şiirde personelin iç dünyasını gerçekliğini anlatır Bu gerçekliği anlatırken çalışanın duygusu tabiatın tüm elemanlarına aktarılır İlhan Berk şiirinin en bariz özelliklerinden biri olan kişileştirme tekniği bu şiirde kendini gösterir Hasebiyle şiirde yarattığı atmosfer epeyce serttir
Lakin umut emektir dirençtir Sennur Sezer in Sabahın Türküsü şiirinde söylediği tam da budur Emek senin umut senin Endişe ne Kâfi ki ellerin ellere kavuşsun El imgesi Sennur Sezer şiirinde değerli bir yer fiyat El emeğin dayanışmanın yaratmanın ekmeği tutmanın alın terinin simgesidir Tıpkı vakitte el ekmeği kaybetmenin acısını da taşır İşten atılmanın yoksulluğun çalışamamanın acısını Tıpkı Gülsüm Cengiz in İşten Çıkarılanın Türküsü nde lisana getirdiği üzere İşimden çıkarıldım yılın son günü Ellerim ceplerimde dalgın gözlerimde taşıyarak bir hüznü yürüyorum hesabını yaparak yaşama tutunmanın İŞSİZLİK daha az ekmek demektir her dilde
El Cengiz Bektaş için de değerli bir imgedir Eli keskiydi çekiçti malaydı Eli ölçüydü yataydı düşeydi Eli işiydi yedi Mehmet emekti Eli binlerceydi Sevginin Binlerce eli binlerce gözü binlerce yüreği Bir el bir göz bir yürek Çalışınca Bu türlü anlatıyor Cengiz Bektaş Çalışınca isimli şiirinde emeğin elle alakasını El imgesine yaratıcılık yürek sevgi yüklüyor ve tüm ellerin birleşmesinden ortaya çıkan üretimin gücünden kelam ediyor
Elbette tüm eller birleşince ve birlikte bakınca her şeye apaçık görürsünüz kimin neye hizmet ettiğini Bu türlü diyor bir şiirinde Kemal Özer Ve belleği canlı tutmanın kayıt altına almanın kıymetini vurguluyor yazdıklarıyla Mesela 15 16 Haziran 1970 tarihine devrin politiklerinin sendikal hakların ve grev hakkının kısıtlanmasına yönelik hazırladıkları ve meclisten geçen tasarı nedeniyle yaklaşık yüz yetmiş bin çalışanın katıldığı büyük personel aksiyonuna götürüyor bizi 16 Haziran Akşamının Şiiri Hala durur o akşam belleklerinde mayalanır durur birlikte bakmanın derinliğiyle önüne geçilmez coşkusuyla birlikte yürümenin bir ağızdan söylemenin hoşluğuyla bir şarkıyı birlikte sahip çıkmanın bir öfkeye bir hesabı birlikte ödetmenin düşen kalır bırakın ağlamayı demenin kutsal ve hüzünlü aleviyle yaşayıp durur o haziran akşamı
Birlikte omuz omuza vermek Kemal Özer e nazaran bir ırmağa dönüşmek üzeredir Yeni sevinçlere umuda yelken açmaktır Yeni tohumların filizlenmesidir O haziran akşamı umutların mayalanmasına aracı olmuştur ve kavgasız hiçbir şeyin elde edilemeyeceğini de göstermiştir bize Zira Can Yücel in İşçi Marşı nda dediği üzere Bir zincir yitirenler bir dünya kazanacak tır Özgürleşmenin baharın aydınlığın umudunu taşıyor dizeleri ve devam ediyor Hava döndü emekçiden esiyor yel Senlik benlik bitip de kurtul muydu Bizlik minimum fiyat değil hür ve günlük güneşlik Bir Türkiye olacak aldığın son gündelik halk kalacak geride gidince bu zalım sel
1970 li yıllar emekçi hareketinin güçlendiği yıllardı Münasebetiyle mitingler büyük bir iştirakle coşkuyla kutlanılıyordu 1 Mayıs 1977 mitinginde de beş yüz bin kişi DİSK önderliğinde toplanmıştı DİSK Lideri Kemal Türkler in konuşması sırasında duyulan silah sesi ve sonrasında olanlar her şeyi değiştirdi 1 Mayıs kana bulandı Polisin panzerleri kalabalığın içine sürmesi kimliği bilinmeyen bireylerce çatılardan sıkılan kurşunlar bir katliama neden olacaktı Kayıtlara nazaran dört kişi kurşunla otuz kişi de kalabalığın içinde ezilerek hayatını kaybetti O gün 34 kişi öldürüldü ve ülke tarihinde hiç unutulmayacak yaralar açıldı Elbette şiirin tarihinde de yer alacaktı kanlı 1 Mayıs Seyhan Erözçelik Kazancı Yokuşu isimli şiirinde kendine has üslubuyla anlatıyor o günü
Gözlerimiz kanlı Mayıs mış hayat nerde Mayıs yetti Yediymiş Dokuz yüz Gücenen bin dokuyor kaç kişiymiş süzülen Bitti mi Taksim hayat bitti Ölürmüş cana kan Kan Yaşarmış yaşasın Cumhuriyet Gözlerim kanlı Ilık kirli su var dağlıyor kalbimi Nerdeydi vefat Bin dokuz yüz yedi yetmiş yedi Cuv Cuv Mayıs mış Mayıs ın hangi birinden gelir Cumhuriyet gözlerimiz kanlı Oy
Pekala ya çocuk çalışanlar Çocukluluğu doya doya yaşamak yerine çalışmak zorunda kalan çocukların nereden çürüdüğünü küçük İskender anlatıyor 1 Mayıs ta Çocuk Personeller Marşı isimli şiirinde Çocuk personeller kortejin en önünde yürüsün daima görülmeli onların nerelerinden çürüdüğü çocuk personeller kortejin en önünde büyüsün daima görülmeli onların hangi ezgiyle yürüdüğü çocuklar daima yürüsün bırakın çalışmasınlar çocuklar daima büyüsün ölmeye alışmasınlar çocuklar daima gülsün hayata hiç karışmasınlar çocuklar daima hoş devletle hiç barışmasınlar
Halbuki 23 Nisan la 1 Mayıs ortasında tam bir hafta var küçük İskender bunun şuuruyla kuruyor dizelerini Evet ikisi de bayram Biri emekçinin biri çocuğun Biri emeğin uğraşın aydınlığı başkası çocuk olmanın aydınlığı Dağıtsınlar karanlığı Önümüzde bir çiçek üzere açılsın aydınlık
*Dijital dünyada emek sermaye ilişkisi Mete Ogün Parlak