Becky Ferreira
İçinde yaşadığımız cihan gaz ve milyarlarca ışık yılını kapsarken şu ana dek ne Eryaman Escort olduğu açıklanamayan gizemli bir unsur olan karanlık unsurdan meydana gelen geniş bir filamentler ipliksi yapı ağı olan kozmik ağ ile birbirine bağlıdır
Şimdi ise bilim insanları bu filamentler boyunca daha Sincan Escort evvel hiç görülmemiş kalıplarda hizalanmış haldeki galaksileri tespit ettiler yayınlanan yeni araştırma kozmosun büyük ölçekli mimari yapısı içinde yer alan galaksilerin evrimine ışık tutan bir keşif niteliğinde Araştırma kozmik ağın Etlik Escort uzay zaman içinde yer alan galaksilerin evrimi üzerindeki tesirini gözler önüne seren ve günden güne artan bir ispat kümesine katkı sağlıyor
EVRENİN ÖRÜMCEK AĞI
Avustralya Ulusal Üniversitesi nde astronom olan Stefania Barsanti nin öncülüğünde çalışan araştırmacılar Avustralya da heyeti Siding Spring Gözlemevi nde sürdürülen SAMI Galaksi Araştırması dahilinde gözlemlenen yüzlerce galaksiyi inceledi Kraliyet Astronomi Derneği nin Aylık Bülten inde yayınlanan yeni bir araştırmada aktarıldığı kadarıyla takım bir galaksinin balon gibisi global bir yapıdaki merkezi çıkıntısının kütlesinin kozmik ağ içindeki yönelimiyle ilişkili olduğu ve galaksilerin meydana geldiği hale yapıları içeren galaksi oluşumuna dair bir hafızayı ortaya çıkardığını duyurdu
Barsanti ve meslektaşları yayınladıkları makalede Galaksilerin kozmik ağ içerisinde açısal momentumlarını nasıl kazandıkları galaksi oluşumunu ve evrimini manaya noktasında büyük ehemmiyet taşıyan bir unsur diyor Galaksiler Evren de rastlantısal biçimde dağılmadıkları ve tertipli filamentler ve duvarlar boyunca konumlandıkları için özelliklerinin konut sahibi halelerinden ve bu halelerin gelişim gösteren kozmik ağdaki şimdiki pozisyonundan ve geçmişinden etkilenmesi beklenir
Daha evvelki araştırmalar bir galaksinin kozmik ağ içerisinde bulunduğu pozisyonun kimyasal içeriği üzerinde tesirler yarattığını ve galaksilerin öbür pek çok akıl almaz keşiflerin yanında kozmik filamentlerin dönüşünü izlemek hedefiyle kullanılabileceğini gözler önüne sermişti
OLUŞUMU ETKİLEYEN GÖRÜNMEZ ETKEN
Bu esnada Barsanti ve meslektaşları bir galaksinin merkez çıkıntısının kütlesi ile filamentle hizalanması ortasındaki mümkün bir bağlantı üzerinde çalıştılar Yaptıkları simülasyonlar daha büyük çıkıntılara sahip galaksilerin içinde gömülü oldukları filamente dik olan eksenler üzerinde dönme eğiliminde olduklarını daha küçük çıkıntılar barındıran galaksilerin ise ağa paralel döndüğünü buna rağmen şimdiye kadar hiç kimsenin gerçek uzaydaki bu eğilimi fark etmediğini ortaya koyuyor
Araştırmacılar makalelerinde Ortaya çıkan ilgi cazibeli bir soru çıkıntıların özellikleri ile gözlemlerdeki dönüş filament hizalanma eğilimleri ortasında bir bağıntı tespit edip edemeyeceğimiz diyorlar
Galaksilerin çıkıntıların ve disklerin dönüş eksenlerini tanımlamak için SAMI Galaksi Araştırması ndan ve kozmik ağı tekrar yapılandırma maksadını taşıyan derin ve son derece eksiksiz Galaksi ve Kütle Birleşimi GAMA araştırmasının spektroskopik çalışmalarından faydalanıyoruz diye devam ediyorlar Bu tahliller galaksilerin çıkıntıların ve disklerin oluşum düzeneklerine ışık tutmaya yardım edecek
Gözlemler büyük bir çıkıntıya sahip olan galaksilerin kozmik filamente kıyasla dik bir eksende dönme eğilimi gösterdiğini daha küçük çıkıntılara sahip galaksilerin ağa paralel döndüğünü ortaya koyarak simülasyonlarla uyumlu bir görünüm sergiledi Bu model galaksilerin oluşabileceği farklı yollara bağlanabilir Düşük kütleye sahip galaksiler temelde filamentten akan gazlardan bir ortaya gelirler bu nedenle daha büyük olan kozmik yapı ile tıpkı hizada konumlanırlar Buna karşılık yüksek kütleye sahip galaksiler büyük ihtimalle bir ortaya gelme sürecinde dik bir yönelim gösteren galaksiler ortasındaki çarpışmaların eserleri olabilir
DAHA FAZLA ARAŞTIRMAYA GEREKSİNİM VAR
Ekip makalelerinde Galaksi dönüş filament hizalanmaları ile çıkıntının büyümesi ortasında gözlemsel bir ilişki keşfettik diyor Bu ilişki galaksi oluşum simülasyonlarında görüldüğü üzere dönme ve çıkıntı oluşumuna neden olabilecek birleşmelerle izah edilebilir
Araştırma kozmik ağ ile ona dolanık haldeki galaksiler ortasında var olan irtibata dair öbür bir çarpıcı bakış sunuyor Buna misal detayların gözlemsel bağlamda saptanması çok güç olabilir tekrar de SAMI Gökada Araştırması üzere integral alan spektroskopisi IFS projeleri bu detayları git gide daha fazla gözler önüne seriyor Bu doğrultuda Barsanti nin takımı on binlerce galaksiyi gözlemleyebilecek olan Hector Galaksi Araştırması üzere yeni jenerasyon IFS çalışmalarını sabırsızlıkla bekliyor
Barsanti ve meslektaşları En yakın kozmik filamente nazaran dönüş hizalamasını değiştirmeyle bağlı süreçlere dair ek ipuçları çıkıntılar ve diskler üzere galaksi bileşenlerinin farklı dönüş filament hizalanmaları incelenerek keşfedilebilir diyor
Analizlerde kullanılan görece az sayıdaki galaksi ve sonuçların istatistiksel kıymetinin zayıf olması sebebiyle simülasyonlarla ahenk sergileyen dengeli bir görünüm sunsalar da şimdilik yalnızca galaksi oluşum senaryoları bağlamında düşündürücü ipuçlarına ulaşabiliyoruz sonucuna varıyorlar Hector araştırması üzere yakında başlayacak olan IFS galaksi araştırmaları galaksilerin çıkıntıların ve disklerin oluşumunun yolunu açan fizikî sistemlerle ilgili dönüş filament hizalanmalarından daha güçlü sonuçlar çıkarmanın yanı sıra galaksi dönüşlerini belirlemede mahallî ve global ortamların rollerini sınırlayabilecektir
Yazının yepyenisi vice com sitesinden alınmıştır Çeviren Tarkan Tufan