Ecem Arslanay
Reha Erdem in pandeminin birinci aylarında Zoom uygulaması üzerinden çektiği neredeyse bir sene sonra da dijital bir sinema platformu olan MUBI üzerinden yayınladığı son sineması Seni Buldum Ya ismini Orhan Gencebay ın tıpkı isimli müziğinden alıyor fakat müzik sinemada latin perküsyonuyla çeşnilendirilmiş Sevinç Karaböcek yorumuyla uzunluk gösteriyor Hatta uzunluk göstermekle kalmayıp yol da gösteriyor Çünkü müziğin kelamları sinemanın izleğine hizmet ediyor Bir meçhul âleme giderken dünya tahminen bir gerçeğiz tahminen de rüya Reha Fazilet sineması gerçek ile hayal ortasında zuhur eden bir sinema Pandemi sürecinde dünya da gerçek ile düş ortasında zuhur eden bir dünya oldu oluyor Gerçek ile düş fizikî ile sanal olağan ile Amazon prime izle olağandışı olağan ile fevkalâde dış ile iç objektif ile öznel rasyonel ile irrasyonel canlı ile cansız dikotomileri barizleşti lakin sonları bulanıklaştı bulanıklaşıyor
Günümüz dünyasını bir meçhul âleme sürükleyen virüs tahminen bir canlı tahminen de cansız Konak bulursa canlı konak bulamazsa cansız Yanar döner bir ontolojisi var Belli bir ortamda belli bir sıcaklık derecesinde belli bir mühlet canlı ya da cansız Numarası 19 Covid 19 Aldığı canların numarası her gün artarak ekranlarımıza Günlerin olay ve can kaybı bilançosu bilançolara nazaran belirlenen sarı mavi kırmızı ve yeşil bölgeler HES kodları yüksek ateşi ve maske kullanımını tespit eden hatta şüpheliler konusunda ihtar veren sistemler virüsün salına salına gezmesini önlemek için var Bu tedbirler kapsamında da varlık sayısal bir dataya indirgeniyor Çünkü rasyonalitenin gündelik yaşama hükümran olduğu çağdaş disiplin toplumlarında gerçek denen o esaslı felsefi kavramın tek ölçütü matematiksel kriterler oluyor
Pekala ya virüs korkusu Bununla başa çıkmak konusunda ne kadar rasyoneliz Kolonya maske eldiven makarna ve tuvalet kâğıdını çılgınca stoklayanlar tüm market eserlerini küvette sabunlu suda bekletenler damacanalarını çamaşır suyuyla ovalayanlar paralarını kaynar suyla yıkayan ve ütüleyenler konutun çeşitli bölgelerine soğan yerleştirenler arap sabunu yiyenler ve dezenfektan içenler gösteriyor ki aklımız pek de başımızda değil Abartmaya saplanmaya ve tapınmaya çok müsaitiz Uçaktan kente kutsal su püskürten Katolik rahipler ya da Endonezya da halkı korkutarak konutta tutmak için blutv izle beyaz kefene sarılmış hayalet Pocong kostümleriyle devriye gezen gruplar çağdaş toplumların rasyonellik mefkuresine ne derece uzak olduğunu bilimin yanında dinin akıl yürütmenin yanında dogmanın da karar sürdüğünü ortaya koyan durumlar
Ülkemizde Herkes kendi OHAL ini ilan etsin denmişti O denli de oldu Bir yanda hijyen takıntısını harika hallerde yaşayanlar bir yanda da aldırışsızlığı inanılmaz hallerde yaşayanlar gördük Müşterilerini falez bandında gizlice tıraş eden berberler oyun faaliyetlerine merdiven altı devam eden kahvehaneler depolarda kaçak parti düzenleyenler 65 yaş üstü bireylerde belediyelere bank söktürten direnişçiler de oldu konutundan hiç çıkmayıp maden suyunu 112 den sipariş eden fırsatçılar da anlatıyı tatlandırmak için haksızlık ettiysem affola İnsansızlık Venedik kanallarındaki yunus ve kuğular için fırsattı kapalı alışveriş merkezlerinin küflenen dükkân sahipleri için kriz Durumu genelleyip kapitalizmin krizini tabiatın intikamını ve veya fırsatını ilan edenler oldu fakat pandemiden asıl nasiplenenler tekno totaliter rejim isteyen egemenlerdir diyen de vardı
Reha Fazilet pandeminin birinci aylarında bir sinema çekti deseler sinemanın doğa kültür izleğinde ilerleyeceğini düşünürdüm fakat Reha Fazilet pandeminin birinci aylarında Zoom üzerinden bir sinema çekti dediklerinde öteki sıkıntıyı kontrol ve nezareti legalleştiren tekno totaliter sistemleri kurcalayacağını kestirdim Kestirdiklerimden fazla gördüklerime geçmeden evvel spoiler ihtarını vereyim ve sinemanın en vurucu bulduğum tansiyonuyla başlayayım Pandeminin birinci aylarında 4 Daire isminde bir kurum yaratıp insanları siber çevik denetim altına alarak kabahatlerini örtbas etmek için beIN CONNECT izle para koparmaya çalışan Felek Serkan Keskin içinde bulunduğu dolandırıcılık çetesinden gelen özel bir rica ile genç Ceren i Ecem Uzun ebeveyn konutuna dönmesi için korkutmayı dener Ve uzunluğunun ölçüsünü alır Piyasalarca Z Kuşağı olarak yaftalanan dijital dünyanın içine doğmuş bir kuşağı temsil eden Ceren kendisini hackleyen Felek i geri hackler ve büyük bir keyifle de taciz eder Felek in Derdin ne sorusuna Ceren in cevabı üst organizmada gedikler açmak tır Bıkmıştır bu yaşlılar deneyimliler her şeyi bilenler güçlüler silahlılar cahiller kurnazlar ahlaklılar sevgisizler buyurganlar dünyasından Erkle gayreti muzip ve yavuzdur Nesneleştirilen dikizlenen denetlenen madunlaştırılan olmayı alaycı bir halla reddeder Eril bakış ı male gaze bilakis çevirir Felek in bilgisayarına da eril lisanın içine de bir virüs üzere sızar
Reha Fazilet bir söyleşisinde 2013 imali sinemasına ismini veren o Kürtçe söze dikkat çekmişti Jîn şapkasız haliyle kadın şapkalı haliyle hayat manasına geliyor Bence Seni Buldum Ya da bayanlarda Hayat Var diyor Bayanlar Felek e farklı hayatlar veriyorlar Yalnızca birini Esra Bezen Bilgin dolandırabilecek üzere oluyor Birinin maskarası oluyor Ecem Uzun birinin terapisti Ezgi Mola birinin iş ortağı Tilbe Saran birinin de görüştüğü bey Nihal Yalçın Sonuncusu kalbiyle birlikte küçük servetinin de üstüne yatıyor fakat canı sağ olsun Velhasılıkelam Felek in tuzakları bayanlara pek işlemiyor Onlar Felek in cilvesiyle hayatın sillesiyle başa çıkmayı yeterli biliyorlar Erkeklerse Disney plus izle perişan
Ortak bir başa çıkma sistemi de dans O denli ki MUBİ sinema için müzikal komedi diyor Bana en çok dönem filmi üzere geliyor ancak müzikal güldürü olacak seviyede dans ve playback sahnesi kuşkusuz ki var Karikatürize edilmiş karakterlerin melodik hareketleriyle eskilerden Korkuyorum Anne ye el sallıyor ancak hudutlu bir his spektrumu sunmasından mütevellit dram dan fazla romantik komedi sularında yüzüyor Fakiri daha fakir güvencesizi daha garantisiz umutsuzu daha umutsuz kılan bir süreçte meskene kapanma lüksüne sahip ayrıcalıklıların korunaklı karantina romantizminde dans bir yas biçimi olabildiği üzere mevtin süreksiz olarak yenildiği bir günün zaferi de olabiliyor Korkuyorum Anne nin bir başka ismi de İnsan Nedir Ki idi İnsanın yeryüzündeki cilası bir insan olmayan tarafından çatlatılırken bence bu soru hiç olmadığı kadar elzem İnsan genomunun retro virüslerden oluştuğuna bakınca biyolojik tipimiz ve öznelik sıkıntımız bile güzelce girift bir hal alıyor Seni Buldum Ya belasını da şifasını da birbirinden bulan karakterler üzerinden ele alıyor insan olmayı Bir siber dolandırıcıyı bile bir gönül dostuna bir sıkıntı ortağına dönüştürebilen dramatik bir temas gereksinimi var ortada Korkuyorum Anne deki saf ve maharetsiz karakterlerin tersine bu karakterler oldukça kurnaz ve yırtıcı Bu noktada gedik problemine dönmek çok yerinde olacak
Bir yanda Ceren in üst organizma yı yıpratmak için açtığı gerilla gedikler öteki yanda potansiyel kurban suçlu ların kriminal gedikleri var Exxen izle Biri Taner Birsel çalıştığı tapu dairesinde gedik açıp üzerine tapu geçirmiş biri Ezgi Mola çalıştığı bankada gedik açıp paraları cebine indirmiş biri Tansu Biçer muhafaza alanında gedik açıp tarihi eser kaçırmış biri Esra Bezen Bilgin akademide gedik açıp tez çalmış Tilbe Saran ın canlandırdığı karaktere hiç girmiyorum o bu işlerde epey gedikli Zafiyet bulmak bulamazsa yaratmakta bir virtüöz Gündelik hayat sosyolojisinde yaşama sanatı aktörü diye bir kavram var Her ne kadar kişisel gelişim terimi üzere tınlasa da 1968 Mayıs hareketleriyle tanınırlık kazanan filozof Michel de Certeau nun literatüründen Bir gelişim modeli ya da bir memnunluk reçetesi sunmuyor bir direniş biçimine işaret ediyor Siyasal alanda ihmal edilmiş bir direniş bu gündelik hayatın içinden Açık kalabalık gürültülü değil bâtın ferdî sessiz Ayaklanma üzere değil dolap çevirme üzere De Certeau ya nazaran sıradan insan gündelik pratiklerinde bitimsizce taktik üretir Taktik politik aksiyon niteliği taşır zira iktidar yapılarının stratejik edimlerine karşı koyar ancak riayet ediyor üzere gözükerek yapar bunu Strateji kaynak ve araçların gayelere nazaran planlamasıdır Taktikse tabiatı gereği spontane fırsatçı ve yaratıcıdır Zayıfın sanatıdır Şu fiyakalı yaşama sanatı aktörü de işte buradan gelir Gündelik hayatın mikro failleri taktiklerle üst organizma larda gedik ler açabilirler De Certeau ya nazaran çalışma saatinde işten kaytarmak bile bir ideolojik itaatsizlik aksiyonu bir çeşit direniştir Gedikler sersemletici karşı ataklarla yüreklice de açılabilir Gain tv izle Ceren önünde ceket ilikleyip gerisinden iş çevirerek erkinden ve sermayesinden minik hisseler alarak da Felek in çete başı otorite figürüyle münasebeti de buna dâhil Gedikler nefes aldırır vakit kazandırır ancak şayet virüs denen mikro failin üst organizmada insanlık açtıklarına bakarsak gediklerin had bildirebildiğini bile görürüz Biyosiyaset çağında sinemanın iktidar yapısını biyolojik bir tabirle üst organizma tanımlanması da epey manalı
Erkin pratik ve söylemsel düzeneklerini eğip bükebilen bu cin Reha Fazilet karakterlerinde ortak bir gedik var Hepimizin paylaştığı bir gedik Ekranlardaki terapist enflasyonuna bakarsak toplumuzda yeterlice barizleşen bir gedik Zafiyetleri paylaşma zaafı ve gücü Paylaşmak savunmasızlaştırır sömürüye açık hale getirir lakin sağaltıcıdır ve kuvvetlendirir Gereksinimdir Şu dolaşık ekosistemde katı sabit sıkı bir oluş mümkün müdür Tavşan boku tabiri kokmaz bulaşmaz kıvamıyla halk ortasında yararsız ve zararsız şeyler için kullanılır lakin niyahetinde doğal bir gübredir toprağı zenginleştirir bitkileri besler lakin bulunduğu ortama nazaran etrafı pisleten bir atık da olabilir Faydasız ve zararsız olmak fakat ontolojik bir vakumda mümkün olabilir Tüm alt ve üst organizmalar birbirine muhtaç halde fasılasız bir alışveriş içinde yaşar Gedikler imiz gözeneklerimizdir aslında Nefes aldırır nefes verdirir Fizikî temasın kısıtlandığı bu kapanma ve tıkanma ortamında piksel piksel de olsa birilerine açılmak kendimizi biraz havalandırmak muhtaçlığımız sinemanın diyaloglarına çok uygun nüfuz etmiş Felek in sorularında şifalandırıcı bir nitelik de var O denli ki Seçkin Dizi izle Seç KİN Ezgi Mola ona sistemli soru sorması için para veriyor
Dolaşıklığımızın sibernetiği de sinemada düzgün işlenmiş Sıkışık ve durağan karantina yeri siber kamusallıkla aktif bir fenomen oluvermiş Kurgu ekranda yabancı biriyle müsabakayı sokakta karşılaşmak kadar olağan kılmış Banyo kadar mahrem bir alanın bile dış dünyaya açılabilen bir bölge olduğu varsayılmış Bu açılmanın karanlık tarafları olduğu üzere aydınlık tarafları da var Alışılmış açılmayı banyo özelinde ele almıyorum Aydınlık tarafla başlarsam siber yer bir istisna haliyle pandemi yarı istekli sağlık telaşının öteki telaşların önüne geçmesi olarak yitirdiğimiz sokaklara alternatif bir kamusallık sunuyor Her ne kadar bu kamusallık bilgiyi büyük veri denetleme ve yönetme peşindekilerin ağzının suyunu akıtsa da karanlık tarafa sonra gireceğim sokaktakine oranla daha geniş bir etkileşim alanı sunuyor Dünyanın iki uzak ucunu bile birbirine bağlıyor klişesine girmeden bu etkileşimin sokaktan kopuk olmadığını vurgulamak isterim Birtakım toplumsal hareketlerin toplumsal medyada örgütlendiğini hatırlayabiliriz Mesela Me too hareketi Radyo ve televizyon üzere görece eski bağlantı araçlarının tek istikametli transferine rağmen toplumsal medya süratli daima ve çok istikametli bir etkileşim ağı sağlıyor Bunun hegemonik anlatılara meydan okumak için çok daha elverişli bir düzenek olduğunun hakkını vermek gerekir Siyasi tartışmalara katılma kapasitesini artırdığı yargı süreçlerine dair faal bir muhalefet üretebildiği görmezden gelinemez Bilgi üretimi ve paylaşımını kökten değiştiren bu altyapının karanlık yanıysa iktidar odaklarının onunla ne yapabileceğiyle alakalı netflix izle Müşterek şebekelerde gezen fevkalade ölçüde malumat toplumsal medya oligarklarınca istiflenip satılabiliyor Böylelikle rastgele bir paylaşım bir tabir biçimi olduğu üzere nezaret ve kontrol sistemlerine hizmet eden bir şahsî bilgi de oluyor Kılcallarımıza yayılıp kan şekerimize oksijen düzeyimize nabzımıza ateşimize ulaşabilen bir biyoiktidar ağı bu Felek in dolandırıcılık ağının da ekranla sonlu kalmadığını telefondan gelen kodla ve dışarıda nöbet tutup zil çalan çete üyesiyle fizikselleştiğini görebiliriz Siber yerin uzak yerellikleri birbirine bağlayarak oldukça heterojen bir kamusallık yarattığına dair bir örnek de Felek in Nurperi nin Nihal Yalçın verdiği adresi İstanbul da arama yanılgısına düşmesi olabilir
Mest edici bir sinematografiyle ormanlarda at koşturmak varken düdük üzere odalarda düşük çözünürlüklü kayıtlar almayı seçen Reha Fazilet dijital dönüşümün katalizatörü olmasıyla çok sayıda komplo teorisinin de odağı olan pandemi sürecini sürecin içinden sıcağı sıcağına okumuş Hantal ve kıymetli bir ekipman yerine Zoom u kullanarak teknik kusursuzluk yerine vaktin ruhunu yakalayarak yapmış bunu Hareketli imgenin hiyerarşik sistemine dair eleştirel bir ufuk açmış Ufuk ya da gedik 4 Daire ile sinemanın dördüncü duvarına 4D göz kırpmış Oyuncular kendileri için yazılan senaryoyu Senaryo oyuncular belirlendikten sonra onlara nazaran yazılmış kendi konutlarında kendi kıyafetleriyle kendi webcamleri aracılığıyla direktöre oynamışlar Harikulade bir içtenlikle karaktere girip kusursuz bir inandırıcılık sağlamaktan öte kadroyu görünce bunu esasen bekliyor ve beklediğinizi de alıyorsunuz temel manasıyla oynamak tan bahsediyorum Fragman izle Kültürden daha eski hatta Johan Huizinga ya nazaran kültüryapıcı dır bkz Homo Ludens bir edim bu Kuralları var fakat hedefi alışılmış hayatın dışına çıkarmak Sinemayı bir hayal makinesi olarak gören daima yeni zindelik kaynakları arayan edindiği iktidarın konfor alanından kaçan ve gerekirse kendine yeni arızalar çıkaran Reha Fazilet bana kalırsa sinemayı oyuna davet ediyor Çünkü oyun düzgün olmazsa değerli oyuncaklar israftan ibaret olur Sinemayı sanayiye indirgeyen yaklaşımı da kendi yüzeyselliğiyle bir tıp aforizmayla vurmam gerekiyordu
Deleuze 1992 de denetim toplumu nun Foucaultcu disiplin toplumu nun yerini alacağını öngörmüş Belki de Foucault 21 yüzyılın Deleuzecü bir yüzyıl olacağını boşuna öngörmemiştir hangi rejimin daha berbat olduğunu sorgulamanın anlamsız olduğunu ikisinin de kendine has özgürleştirici ve köleleştirici nitelikler taşıdığını söylemişti Sağ kalma histerisi ile Terimi Byung Chul Han dan alıyorum gerçekle rüyayı ayırt edemediğimiz Bunun tehlikeleri konusunda da Hannah Arendt uyarmıştı bizi şu meçhul âlemde Seni Buldum Ya görece özgürleştirici bir niteliğe odaklanmış Tahakkümcü iktidar yapıları karşısında birey pasif sıkışmış çıkışsız değil uyanık yaratıcı ve fail Natürel cinlik yalnızca bu yapılara karşı geliştirilen bir hal değil bireyler ortası ilgilerde daha acımasız halleriyle var lakin benim bu okumadan gitmem sinemanın bu gedik açma sorununu biçimsel olarak da taşımasından uygunca katılaşan bir disipline sinemaya sataşmasından onu mıncıklamasından gıdıklamasından ileri geliyor Natürel sinemaya bu türlü şeyler yapma cüretinde bulunmak için Film izle evvel Reha Fazilet olmak gerekebilir Ya da en azından bu türlü şeyler yapınca ciddiye alınmak için Fakat bu devirde periyodun şartlarını pahalandıran deneyler yapan tek direktör de o değil Tüm bunların sinemayı ne derece demokratikleştirebileceğini ve açabileceğini lakin vakitle göreceğiz Gerçek ile düş fizikî ile sanal olağan ile olağandışı olağan ile fevkalâde dış ile iç objektif ile öznel rasyonel ile irrasyonel canlı ile cansız dikotomileri ortasında su geçirmez bariyerler olmadığını idrak ederken sinemanın da rastgele bir hareketli imaj ile ortasına çektiği setleri sorgulamak için hoş bir fırsattı Seni Buldum Ya Yalnızca bu yüzden bile gereğince kıymetli bir sinemaydı benim için Diyeceğim o ki gedikler güzeldir ve lakin geçirgen şeylerde hayat vardır