Ali Cengizkan ın ‘Şiir ve Ömür’ isimli kitabının genişletilmiş basımı geçtiğimiz haftalarda yayımlandı Kitapta Cengizkan Ambarlı Escort Bayan ın şairlik serüveni boyunca tıpkı vakitte şiir niyetlerini paylaştığı yazılarının yanı sıra toplumsal politik ve tarihî hususlardaki yaklaşımları da yer alıyor Ali Cengizkan inceliğin yol ve yalın sesin hatta yer Ambarlı Escort yer sessizliğin insani hassaslığın en kristalize olmuş biçiminin içtenliğin şairi Tıpkı vakitte mimar ve akademisyen olan çağdaş Türk şiirinin bu özgün ve kıymetli şairiyle Ankara yıllarımda uzun yıllar komşu olduğumuzu Escort Ambarlı o tek katlı bahçe içindeki şiirsel konutlarında Octavio Paz çevirdiği günlerde Latin Amerika şiirini ve Octavio Paz ı konuştuğumuz günleri anımsamadan geçemem Birlikte yaptığımız belediye otobüsü seyahatlerindeki şiir konuşmalarımızı da unutamam Birinci kitabı olan ‘Senlere’deki Solfasol Otobüsü isimli şiir de sanırım Cengizkan ın yaptığı bir seyahatin sonucuydu
Haydi gel bir kez daha deniyelim
Memnunluk hakkını kaptırma diğerine
Solfasol otobüsüne binelim sıkışıktır
Yakın olmanı istiyorum bana
Asu gel bir kez daha deniyelim
…”
Çoklukla şairler ile şiirleri ortasında okuru şaşırtan düş kırıklığına uğratan bir aralık olur Halbuki Ali Cengizkan ın şiiri ile kişiliğinin neredeyse birebir çakıştığı bir şair olduğunu belirtmeliyim Şiirlerindeki yaşama sevinci barış ve sevgi önermesi insanları mutsuz eden gündelik küçük hesaplar ın gereksizliği son derece organik imgelerle ve metaforlarla yansıtılır Ali Cengizkan ın şiiri 1980 li yılların sıcak çatışmalı ortamında biçimlendi Buna rağmen o periyodun birçok şiir yazan insanlarının metinlerinde görülen slogan tabirlere kapılmadı Edebiyatımızın kıymetli eleştirmenlerinden Mehmet H Doğan ‘Yüzyılın Türk Şiiri’ isimli çalışmasında Ali Cengizkan ı değerlendirirken şunları söyleyecektir Bütün yaşdaşları üzere politik hareketin yeninin içinden geldiği halde şiirini aktüel ve siyaset karşısında yenik düşürmemesi bağırganlıktan daha tesirli bir şiir sesi bulmuş olmasıydı ona bu haklı ünü kazandıran
Nitekim de Ali Cengizkan ömürde karşılığı olan şiirler yazdı Başlangıçta yazdığı şiirler daha his yoğunluklu daha dolaysız ve kendi ferdî hassaslıklarını yansıttı Dayım gül takardı gömleğinin yakasına Seni görse eminim memnunluktan ağlardı Meğer Cengizkan’ın son periyot şiirlerinde daha niyet yoğunluklu daha çağrışımcı ve narativ bir özellik gözlenir Fakat şiirlerinde yaşama dair bir durum bir kesit her vakit hükümran olmuştur İncir kokuşlu dar sokakları aştınsa görmüşsündür Kıyıda küçük bir çocuk taş atıyor suya Taş da çürür ”
İşte ‘Şiir ve Ömür’ bu türlü bir şairin yazıları Bilhassa 1970 li yılların ortalarından 1980 li yılların ortalarına kadar Ankara da yayınlanan aylık Türkiye Yazıları Yarın mecmualarında ve diğer mecralarda yazdığı yazılar soruşturmalara verdiği cevaplar Ali Cengizkan ülkemizin kültürlenme sürecinde değerli yeri olan bu iki mecmuanın mutfağında bulunmuş çalışmalarına katılmıştı Türkiye Yazıları mecmuası 1977 1983 yılları ortasında Ankara’da 74 sayı yayımlanmış kurucuları ortasında Cemal Süreya Ahmet Say Ragıp Gelencik takma ismiyle tanınan dilbilimci Öner Ünalan Demir Özlü Ali Püsküllüoğlu ve Vecihi Timuroğlu yer almıştır Mecmua güç yıllarda çıkmıştı 1980 askeri darbesinden evvel darbe yılları ve darbeden sonra altı yıl Benim de şiirlerimi yeni yeni yayımlamaya başladığım üniversite öğrencisi olduğum yıllardı Bugün ismi bilinen saygın birçok muharrir ve şairin imzası bulunan Türkiye Yazıları önemli saygın ve Türkiye çapında bir mecmuaydı Cahit Külebi Adalet Ağaoğlu Yaşar Kemal Mahmut Makal Muzaffer İzgü ve Samim Kocagöz ün de ortalarında yer aldığı Türkiye nin değerli muharrirlerinin ve şairlerinin kendi hayat kıssalarını ve tecrübelerini anlattıkları Kendileri başlıklı kısım çok değişik ve değerliydi Bu mecmuada yayımlanmak bir yerde edebiyat dünyasına bir giriş bileti almak demekti O yıllardaki edebiyat ve şiir ortamını oluşturan beşerler içinde yaşadıkları gerçekliğe karşı son derece sorumlu dayanışma duygusu taşıyan insanlardı Edebiyatın ve şiirin problemlerini tartışırken açık samimi dolaysız bir hal içinde olurlar bugün vakit zaman rastladığım üzere provakatif ve yapay davranmazlardı O zamanki müellif ve şairler hatırladığım kadarıyla iktidardan yana hal alıp kendilerini sağlama bağlamak üzere bir yola sapmazlar muhalif olmayı göze alacak cüreti gösterirlerdi Türkiye Yazıları bir okuldu Estetik kıymetlerimizi geliştirirken etik kıymetlerimizin de gelişmesine katkıda bulunurdu Ali Cengizkan ın yazıları işte bu pahalar üzerine heyeti
Yarın mecmuası de 1981 1988 yılları ortasında çıkmış giderek gençliğe yönelmiş sanat kültür yüklü olmasına rağmen politik yanı da ağır basan bir aylık mecmuaydı Ali Cengizkan ın yazılarından birçok tekrar bu mecmuada yazdığı yazılar
‘Şiir ve Ömür’ kitabı üç kısımdan oluşuyor Şiir ve Yaşam Çantada Kalanlar ve Sivas tan Sonra Kitapta yer alan 80 li Yıllarda Yazılan Şiir Üstüne Notlar başlıklı yazı bilhassa 1980 Şiiri konusunda bu neslin içinden bir şairin yaklaşımlarını içermesi açısından ilgiye paha Örneğin şöyle diyor Niyeherkes kendini gelenek sayıyor Her şair başlı başına bir olgu Peki Fakat onaylanma derdi ile periyodunun özelliklerini genelleştirip yayma uğraşı Bir 80 Kuşağı benimsetme niyeti peşinde koşan dergiciler eleştirmenler şairler
‘Şiir ve Hayat’ tipi kitapların sonraki nesillere bir poetika kültürü aktarması açısından çok değerli olduğunu da belirtmeliyim Bu bağlamda şiiri yazıldığı periyodun tarihi ve toplumsal şartlarıyla birlikte ele alması yazılara aydınlatıcı fonksiyon de kazandırıyor Yazıların genel biçimsel yapısı teatral bir diyalog atmosferinde olsa da bir tıp iç konuşma monolog biçiminde gelişmesi de bir organiklik kazandırıyor Rastgele bir mevzuyu kanıtlama öğretme üzere didaktik bir ciddiyete bürünmemiş olması ele alınan bahislerin inandırıcılığını artırıyor Örneğin şiirde içtenlik ten kelam edilen bir paragraf şöyle biçimleniyor Şiirde içtenlik şairin içten olması son bir iki yıldır 1980 başları S B üstünde düşünülmeden söylenen bir kelam kullanılan bir ölçü oldu Bu sözcük bağlı kavramlarla karıştırılarak ayırdında olunarak ve olunmayarak sözcüğün fetişleştirilmesiyle kullanılıyor hem de
Cengizkan’ın İlhan Berk le yaptığı ve 2000 yılında Varlık mecmuasında yayımlanmış olan uzun söyleşi de kitabın değerli metinlerinden birini oluşturuyor İlhan Berk Ali Cengizkan ın sorduğu bir soru bağlamında Sabahattin Kudret Aksal ve aslında genel ve kıymetli bir mevzuyla ilgili olarak şunları söylüyor Sabahattin Kudret âlâ bir şairdir Niçin tanınmıyor biliyor musunuz Nerededir onun şiiri Yazılan şiirin içinde bir şiir yazmıştır ortak şeyi uygun yapmıştır Ancak esinleyen bir şiir yazmamıştır Bir çığır açmamıştır Bir ses bir hal koymamıştır Bir şairi o denli tanırız biz
‘Şiir ve Ömür’ ülkenin bir devrinin kültürel ve toplumsal özelliklerine bir şairin bir mimarın ve bir akademisyenin yaklaşımlarına tanıklık etmek için değerli bir kitap Elbette her şeyden evvel düzgün bir şairle birlikte şiire içeriden bakmak için kıymetli bir kaynak Şiir yazanlar için bir el kitabı dersem de abartmış olmam