DİYARBAKIR – Diyarbakır’da 8 Haziran günü Kürt gazetecilere yönelik başlatılan soruşturmada gazetecilerin konutları ile JINNEWS, Pel, Piya ve Ari yapım şirketlerine polis baskını yapıldı. Baskınlarda ajans ve imal şirketlerindeki tüm dijital gereçlere el konuldu. Gözaltına alınan 20 gazeteci, 16 Haziran’da mahkemeye sevk edildi. 16 gazeteci tutuklandı.
8 Haziran’da başlayan iş yerlerindeki aramaların akabinde polis, JINNEWS ve Pel Sinema Yapım binalarından ayrılırken, Piya ve Ari yapım şirketlerindeki polis ablukası ise sürdürülüyor.
Tutuklanmaları reaksiyonla karşılansa da 16 gazeteci bayramı cezaevinde geçirdi. Pekala, geçen müddet içinde gazeteciler neler yaşadı? İşlerinden alınıp mahpusa atılan gazetecilerin moral ve sıhhat durumları nasıl? Gazetecilik faaliyetlerinden ötürü suçlanan ve tutuklanan gazetecilerin yakın vakitte özgür bırakılma mümkünlüğü var mı? Bu soruları gazetecilerin avukatı Resul Temur’a sorduk.
‘GAZETECİLERİN MORALİ YÜKSEK’
Avukat Temur, bayram münasebetiyle düşündükleri ziyareti, gazetecilerin bir kısmının bulundukları cezaevinden yüksek güvenlikli cezaevine nakledilmeleri nedeniyle bayramdan 2 gün evvel gerçekleştirdiklerini söyledi. Gazetecilerin kaldıkları cezaevlerinin değiştirilmesiyle ilgili bilgileri paylaşan Temur “Gazeteciler daha evvel Diyarbakır D Tipi Cezaevi’nde ortak bahçeyi kullanan 3 farklı odaya dağıtılmışlardı. Mehmet Şahin hariç geriye kalan tüm gazetecilerin gün içerisinde birbirlerini görme bahtı vardı. 1 ve 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’ne nakledildikten sonra 3’er kişilikli kısımlara, birbirlerine ulaşamayacakları formda ayırdılar. Bu durumun içerideki takviyesi ve dayanışmayı ortadan kaldırma maksatlı olduğunu iddia edebiliyoruz” dedi.
Temur, buna karşın yeni cezaevinde ziyaret ettikleri gazeteciler tarafından, moral ve motivasyonları yüksek bir formda karşılandıklarını vurguladı. Temur, “D Tipi Cezaevi’nde uzun vakittir kullanılmayan alanlara yerleştirilmiş ve bu yüzden kaldıkları müddet boyunca güçlerinin büyük kısmını buraları yaşanacak hale getirmek için sarf etmişler, tam temizliklerini ve nizamlarını bitirmişken yeni cezaevine nakledildiler. Yeni nakledildikleri cezaevinde yerleştirildikleri kısımlar daha evvel kullanılmamış kısımlar olduğu için hâlâ inşaat artıklarının olduğu alanlar ve yeni baştan yaşanılır alana çevirmeye başlamışlar. Bu durum bile morallerini bozmaya yetmemişti” dedi.
Temur, cezaevindeki bayan gazetecilerin durumu hakkında ise “Kadın cezaevinde kalan bayan gazeteciler eski bir koğuşa denk gelmiş olmaları sebebi ile nispeten daha şanslıydılar” bilgisini verdi. Temur, şunları söyledi: “Tüm gazeteci arkadaşların sıhhatleri şimdilik yeterli olmakla birlikte moral ve motivasyonları çok yüksekti. Bilhassa suçlama mevzularının mesleksel faaliyetler dışında rastgele bir yasa dışı faaliyete husus olmaması ve kamuoyunun da bu durumun farkında olması, tam da bu farkındalık sebebi ile dışarıdaki dayanışma ve dayanağın kendilerine önemli biçimde moral kaynağı olduğunu belirtmekte yarar var.”
‘BU TIP EVRAKLARA TÜZEL AÇIDAN YAKLAŞILMIYOR’
Gazetecilerin mahkemeye çıkmadan hür bırakılma ihtimalinden kelam ediliyor. Bu husustaki sürece de vakıf olan Temur, soruşturma savcısının Diyarbakır’da süreksiz görevlendirmeyle bulunduğunu, atama kararlarıyla öğrendiklerini vurgulayarak, şunları söyledi: “Geçici vazife ile soruşturmayı yürüten savcının öbür bir ile tayin edilmesi ve Diyarbakır adliyesi ile ilişiğinin kesilmesi sonrasında evrak şimdi kesin görevlendirme ile öbür bir savcıya devredilmedi. Evrakın kesin görevlendirme ile misyon dağılımının yapılmaması nedeniyle belgede rastgele bir ilerleme kaydedilemedi. Teknik olarak soruşturma savcısı resen hür bırakma kararı verebilir, yeniden teknik olarak aylık tutukluluk incelemelerinde hakimlik kararı ile bırakılabilirler. Hakimlik kararı ile bırakılmama halinde itiraz ile Asliye Ceza Mahkemeleri tarafından da bırakılma teknik olarak mümkündür. Ancak bu çeşit yargılamalarda hiçbir makamın belgeye dair bir inceleme yapmadığını, türel açıdan yaklaşmadığını çok güzel biliyoruz. Tam da bu sebeple hiçbir makam tutukluluk halinin neden devam etmesi gerektiğine ait önemli ve tüzel bir münasebet yazamıyor. Tüm münasebetler, kalem çalışanı tarafından yasa hususunun bir kısmının karara yazılması formunda gerçekleşiyor. Gazetecilerin 8 Temmuz tarihli orta inceleme kararı ile tutukluluk halinin devamına ait verilen kararında tam olarak bu tekrardan ibarettir.”
‘SOMUT KANITLARI GÖRME İMKANI BULAMADIK’
Malum, belgede kapalılık kararı verildi. Bu nedenle avukatlar belgedeki bütün bilgilere ulaşamıyor. “Bu durumda avukatlar sağlıklı bir savunma imkanına ulaşabiliyor mu?” diye sorduğumuz Avukat Resul Temur, “Dosyada zımnilik kararının olması adil bir savunma hakkını ihlal etmektedir” dedi ve şöyle devam etti: “İlkesel olarak soruşturma makamı ile savunma makamının adil bir formda gayret edebilmesi evrak erişim konusunda birebir koşul ve şartlara sahip olması gerekmektedir. Meğer mevcut durumda bu eşitliğin oluşturulmadığını biliyoruz. Evraka soruşturulan gazetecilerin savunması ve suçlama hakkında bilgi sahibi okunabilmesi açısından erişim imkanı tanımayan savcılık, gazetecilerin mesleksel faaliyetlerini manipüle edecek ve masumiyet karinesini ihlal edecek biçimde yandaş medyaya servis yapmaktan çekinmedi. Soruşturma sonuçlanıp iddianame hazırlandıktan sonra belgenin görüleceği mahkeme belirlenecek, ondan sonra evrak kısıtlılığı son bulmuş olacak. O vakte kadar evraka dair somut kanıtları görme ve bu kanıtlar kapsamında savunma yapma imkanı bulamayacağız.”
‘TÜM KANITLAR ŞİMDİDEN YASADIŞI BİR HAL ALDI’
Bu ortada polislerin Ari ve Piya Üretim binasındaki ablukası bir ayını doldururken, kelam konusu şirketlere ait arama müddetlerinin daima olarak uzatıldığı öğrenildi. Ayrıyeten şirketlerde devam eden arama ve ablukaya ait ise, belgedeki zımnilik kararı münasebet gösterilerek, avukatlara bilgi verilmiyor. Bu ortada abluka nedeniyle iki şirket çalışanının işlerini yapması engelleniyor.
İlk arama kararının üzerinden 32 gün geçtiğini hatırlatan Temur, “Bu müddet zarfında arama kararına bahis mahkeme kararlarının birer örneğini istememize karşın bugüne kadar bu kararlara ait sunduğumuz dilekçelere olumlu yahut olumsuz yanıt dahi verilmedi” dedi.
Bu uzun arama müddeti, işçinin binaya girişinin ve işini yapmasının engellenmesi tüzel mi? Temur, bu soruya şöyle karşılık verdi: “Yasa her ne kadar arama müddetine dair bir sınırlama öngörmemişse bile aramanın tarzına ait açık düzenlemeler içermektedir. Arama bir bütün olarak düzenlemelere ters yapılmaktadır. Örneğin aramaya eşlik etmesi gereken hazirunların aramada bulundurulmaması, avukatların aramaya eşlik etmelerinin engellenemeyeceğine ait yasa hususuna karşıt hareket edilmesi, somut olarak hangi gayeyle aramanın yapıldığının ortaya konulamaması ve ilgili aramalara karşı türel itirazları yapabilmek için karar örneğinin ilgililerine verilmemesi sayılabilir. Bu usulsüzlüklerden kaynaklı aramadan elde edilebilecek (ki sonunda gazetecilik faaliyetlerinde kullanılan aygıt ve program içeriği haricinde hiçbir şeyin elde edilemeyeceği görülecektir) tüm kanıtlar şimdiden yasadışı bir hal aldı bile. Anayasa unsur 30 kapsamında gazetecilik faaliyetlerinde kullanılan materyallere el konulamayacağı ve bu bağlamda gazetecilik faaliyetinin engellenemeyeceğini belirtmektedir. Halbuki yapılan süreçle tutukladıkları gazeteciler ile sonlu kalmadıklarını ve tutuklamadıkları gazetecilerin de çalışmasını ve gazetecilik faaliyeti yürütmesini engellemeyi amaçladıklarını orataya koymaktadırlar. Tüzel manada kabul edilemez olan bu süreçler hukuksal hedeflerden ve türel kontrolden mahrum bir biçimde, biçimi hukuk ile yürütülmektedir. Süreci gerçekleştirenler tüzel denetleme sisteminin olmadığını bildikleri için keyfi süreçlerine devam etmektedirler.”
NE OLMUŞTU?
Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’nın yürüttüğü soruşturma kapsamında 8 Haziran’da gözaltına alınan 20’si gazeteci 22 kişi 16 Haziran’da Diyarbakır Adliyesi’ne sevk edilmişti. Savcılık sözleri akabinde mahkemeye gönderilen gazetecilerden JİNNEWS Müdürü Safiye Alağaş, DFG Eşbaşkanı Serdar Altan, MA Editörü Aziz Oruç, Xwebûn Yazı İşleri Müdürü Mehmet Ali Ertaş ile gazeteciler Zeynel Abidin Bulut, Ömer Çelik, Mazlum Doğan Güler, İbrahim Koyuncu, Sevinç Toprak, Elif Üngür, Abdurrahman Öncü, Suat Doğuhan, Remziye Temel, Ramazan Geciken, Lezgin Akdeniz ve Mehmet Şahin, “Örgüt üyesi olmak” savıyla tutuklanmıştı. Gazetecilerden Gülşen Koçuk, Esmer Tunç, Mehmet Yalçın, Kadir Bayram ile Feynaz Koçuk ve İhsan Ergülen isimli denetimle özgür bırakılmıştı.